Ο ρόλος του θεσμού των διαμεσολαβητών, οι οποίοι αποτελούν θεματοφύλακες της χρηστής διοίκησης, πρέπει να αναγνωρίζεται από όλους για να μπορούν και οι ίδιοι να υπηρετούν τα συμφέροντα των πολιτών με τον καλύτερο δυνατό τρόπο. Τα θεσμικά όργανα της ΕΕ επέτρεψαν στο Γραφείο μου να υλοποιήσει το όραμα των δημιουργών του πριν από 25 χρόνια και να αναδειχθεί έτσι σε ένθερμο υπερασπιστή της ΕΕ και των πολιτών της. Το Γραφείο μου, μολονότι μικρό, έχει αναλάβει σημαντική αποστολή στην οποία θα συνεχίσω να δίνω σάρκα και οστά.

Emily O’Reilly, Ευρωπαία Διαμεσολαβήτρια

Η ιστορία του Ευρωπαίου Διαμεσολαβητή

Συνθήκη του Μάαστριχτ

1992

Υπογράφεται η Συνθήκη του Μάαστριχτ, η οποία περιλαμβάνει άρθρο για τη θέσπιση του Ευρωπαίου Διαμεσολαβητή

Το Καταστατικό του Ευρωπαίου Διαμεσολαβητή

1994

Οι κανόνες για τη θέσπιση του Ευρωπαίου Διαμεσολαβητή – το Καταστατικό του Ευρωπαίου Διαμεσολαβητή– εγκρίνονται από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο

Jacob Söderman

1995

Ο Jacob Söderman (Φινλανδία) εκλέγεται από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ως ο πρώτος Ευρωπαίος Διαμεσολαβητής και το Γραφείο ξεκινά τη λειτουργία του

Ευρωπαϊκό Δίκτυο Διαμεσολαβητών

1996

Δημιουργείται το Ευρωπαϊκό Δίκτυο Διαμεσολαβητών: το δίκτυο περιλαμβάνει πλέον πάνω από 95 εθνικά και περιφερειακά γραφεία διαμεσολαβητών και επιτροπές αναφορών από 36 χώρες

Κώδικας Ορθής Διοικητικής Συμπεριφοράς

2001

Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο εγκρίνει τον Κώδικα Ορθής Διοικητικής Συμπεριφοράς, ο οποίος εκπονήθηκε από τον Ευρωπαίο Διαμεσολαβητή και περιλαμβάνει κατευθυντήριες γραμμές για τη δημόσια διοίκηση της ΕΕ

Π. Νικηφόρος Διαμαντούρος

2003

Ο Π. Νικηφόρος Διαμαντούρος (Ελλάδα) εκλέγεται ως ο δεύτερος Ευρωπαίος Διαμεσολαβητής

Θεμελιώδεις αρχές της δημόσιας διοίκησης για τους υπαλλήλους της ΕΕ

2012

Οι θεμελιώδεις αρχές της δημόσιας διοίκησης για τους υπαλλήλους της ΕΕ παρουσιάζονται από τον Ευρωπαίο Διαμεσολαβητή

Emily O’Reilly

2013

Η Emily O’Reilly (Ιρλανδία) εκλέγεται ως ο τρίτος Ευρωπαίος Διαμεσολαβητής

παράλληλων ερευνών

2014

Έναρξη παράλληλων ερευνών με το Ευρωπαϊκό Δίκτυο Διαμεσολαβητών

συνεργασίας με το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο

2014

Εντατικοποίηση συνεργασίας με το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο μέσω επιτροπών και ακροάσεων

μονάδας στρατηγικών ερευνών

2015

Πρώτα αποτελέσματα της νεοϊδρυθείσας μονάδας στρατηγικών ερευνών

Ταχείας Διαδικασίας

2018

Υιοθέτηση νέων μεθόδων εργασίας για τον χειρισμό υποθέσεων και της Ταχείας Διαδικασίας για αιτήματα πρόσβασης σε έγγραφα

Emily O’Reilly

2019

Η Emily O'Reilly εκλέγεται για νέα θητεία

Οι βασικοί τομείς δράσης του Ευρωπαίου Διαμεσολαβητή

Διαφάνεια

Διαφάνεια, πρόσβαση των πολιτών σε πληροφορίες και έγγραφα

Λογοδοσία

Λογοδοσία και συμμετοχή των πολιτών στη λήψη αποφάσεων στην ΕΕ

Διαγωνισμοί της ΕΕ

Προβλήματα με διαγωνισμούς και επιχορηγήσεις της ΕΕ

Θεμελιώδη δικαιώματα

Σεβασμός των θεμελιωδών και διαδικαστικών δικαιωμάτων

Ο θεσμός του Διαμεσολαβητή σε αριθμούς

Ιδιώτες, επιχειρήσεις, ενώσεις και η κοινωνία των πολιτών μπορούν να απευθυνθούν στον Ευρωπαίο Διαμεσολαβητή για να λάβουν βοήθεια σχετικά με προβλήματα που αντιμετωπίζουν με τη διοίκηση της ΕΕ.

Το Γραφείο έχει διεκπεραιώσει πάνω από 57 000 αναφορές στα 25 έτη λειτουργίας του.

Μολονότι οι περισσότερες έρευνες βασίζονται σε αναφορές, ο Διαμεσολαβητής έχει το δικαίωμα να δρομολογήσει και αυτεπάγγελτες έρευνες. Από το 1995, οπότε το Γραφείο ξεκίνησε τη λειτουργία του, έχουν διενεργηθεί πάνω από 7 300 έρευνες.

Έρευνες που δρομολογήθηκαν και περατώθηκαν, 1995-2019

Αναφορές που υποβλήθηκαν και έρευνες που δρομολογήθηκαν ανά χώρα, 2019

Το έργο μας

Περισσότερη διαφάνεια στις διαδικασίες λήψης αποφάσεων της ΕΕ

Οι πολίτες πρέπει να έχουν επαρκή πληροφόρηση για να μπορούν να παρακολουθούν τη χάραξη πολιτικών και τη νομοπαρασκευαστική δραστηριότητα της ΕΕ, συμμετέχοντας με ουσιαστικό τρόπο στη δημοκρατική διαδικασία της ΕΕ.

Η ενίσχυση της διαφάνειας στη διαδικασία λήψης αποφάσεων της ΕΕ έχει τεθεί στο επίκεντρο διαφόρων ερευνών, οι οποίες αφορούσαν μεταξύ άλλων: τη νομοπαρασκευαστική δραστηριότητα του Συμβουλίου, όπου οι εθνικές κυβερνήσεις διαμορφώνουν τη νομοθεσία της ΕΕ, τη λήψη αποφάσεων στην Ευρωομάδα, όπου οι υπουργοί Οικονομικών αποφασίζουν για τις πολιτικές της ζώνης του ευρώ, τις εμπορικές διαπραγματεύσεις μεταξύ της ΕΕ και τρίτων χωρών ή τον τρόπο με τον οποίο οι κυβερνήσεις της ΕΕ καθορίζουν τις ετήσιες ποσοστώσεις αλιείας, λαμβάνοντας υπόψη τη βιωσιμότητα.

Υψηλότερα πρότυπα δεοντολογίας στη διοίκηση της ΕΕ

Οι πολίτες εμπιστεύονται τις δημόσιες διοικήσεις όταν αντιληφθούν ότι οι διοικήσεις εργάζονται για το δημόσιο καλό και τηρούν υψηλά πρότυπα δεοντολογίας.

Η ΕΕ έχει ισχυρούς κανόνες για τις ομάδες οργανωμένων συμφερόντων («λόμπι»), για τις συγκρούσεις συμφερόντων και για την πρακτική των «περιστρεφόμενων θυρών», η οποία επιτρέπει τη μεταπήδηση ανώτατων υπαλλήλων από τον δημόσιο στον ιδιωτικό τομέα και το αντίστροφο. Ωστόσο, για να διαφυλαχθεί η εμπιστοσύνη των πολιτών στους δημόσιους θεσμούς, οι κανόνες αυτοί πρέπει να εφαρμόζονται και να επικαιροποιούνται. Πρόσφατες έρευνες της Διαμεσολαβήτριας οδήγησαν σε αυστηρότερους κανόνες δεοντολογίας για τους Ευρωπαίους Επιτρόπους, στην αποτελεσματικότερη επιβολή των κανόνων για το φαινόμενο των «περιστρεφόμενων θυρών» και στην εκπόνηση κατευθυντήριων γραμμών για τους δημόσιους υπαλλήλους της ΕΕ σχετικά με τη μεταχείριση των οργανωμένων ομάδων συμφερόντων.

Επίσπευση των διαδικασιών για τη διεκπεραίωση των αιτημάτων πρόσβασης σε έγγραφα

Η πρόσβαση των πολιτών σε έγγραφα είναι απαραίτητη καθώς με τον τρόπο αυτό ελέγχεται το πολιτικό και νομοθετικό έργο της ΕΕ και η διαχείριση των κονδυλίων της ΕΕ. Επειδή η πρόσβαση στα έγγραφα πρέπει συχνά να γίνεται άμεσα, η Διαμεσολαβήτρια θέσπισε ταχεία διαδικασία για να βοηθήσει τους πολίτες να λαμβάνουν τις πληροφορίες που ζητούν όσο αυτές είναι ακόμα επίκαιρες.

Πρόσφατες έρευνες αφορούσαν τα έξοδα μετακίνησης των Ευρωπαίων Επιτρόπων, τις δραστηριότητες συνοριακών ελέγχων του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Συνοριοφυλακής και Ακτοφυλακής (Frontex) και την πίεση από οργανωμένες ομάδες συμφερόντων για το Ευρωπαϊκό Πρόγραμμα Έρευνας για την Άμυνα. Προγενέστερες έρευνες της Διαμεσολαβήτριας υποχρέωσαν άλλωστε τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Φαρμάκων να δημοσιοποιήσει τα αποτελέσματα κλινικών δοκιμών φαρμάκων.

Συμμετοχική δημοκρατία σε επίπεδο ΕΕ

Όταν οι πολίτες νιώθουν ότι είναι εύκολο να παρακολουθούν και να συμμετέχουν στον διάλογο και στις συζητήσεις που διεξάγονται σε επίπεδο ΕΕ, η αντίληψη ότι η ΕΕ είναι απόμακρος και πολύπλοκος οργανισμός αρχίζει να υποχωρεί.

Η Διαμεσολαβήτρια συνέβαλε στη βελτίωση της Ευρωπαϊκής Πρωτοβουλίας Πολιτών –εργαλείο συμμετοχικής δημοκρατίας με το οποίο οι πολίτες μπορούν να ζητήσουν από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να εκδώσει νομοθετική διάταξη για συγκεκριμένο ζήτημα– απλουστεύοντας περαιτέρω τη χρήση του εν λόγω μέσου. Άλλες έρευνες της Διαμεσολαβήτριας υποχρέωσαν τα θεσμικά όργανα της ΕΕ να εντατικοποιήσουν τις προσπάθειες που καταβάλλουν για να επικοινωνούν και στις 24 επίσημες γλώσσες της ΕΕ, μεταξύ άλλων όταν διεξάγονται δημόσιες διαβουλεύσεις από την Επιτροπή, και να μεριμνήσουν ώστε οι δικτυακοί τόποι να γίνουν περισσότερο προσβάσιμοι.

Σεβασμός των θεμελιωδών δικαιωμάτων

Πέραν των πιο παραδοσιακών δικαιωμάτων που κατοχυρώνονται στις συνθήκες της ΕΕ και στον Χάρτη Θεμελιωδών Δικαιωμάτων, υπάρχουν επίσης δικαιώματα που συνδέονται άμεσα με το έργο του Διαμεσολαβητή, όπως το «δικαίωμα στη χρηστή διοίκηση» και το «δικαίωμα της πρόσβασης σε έγγραφα».

Η Διαμεσολαβήτρια παραπέμπει τακτικά στον Χάρτη κατά τη διάρκεια των ερευνών της. Έτσι, μετά από έρευνά της, ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Συνοριοφυλακής και Ακτοφυλακής υποχρεώθηκε να θεσπίσει μηχανισμό υποβολής αναφορών για όσους θεωρούν ότι παραβιάζονται τα θεμελιώδη δικαιώματά τους. Άλλη έρευνα είχε ως αποτέλεσμα να πληρωθούν ασκούμενοι ξένων αντιπροσωπειών της ΕΕ ώστε να μην ισχύουν άνισοι όροι πρόσβασης στις θέσεις πρακτικής άσκησης.

Κονδύλια ΕΕ - επίλυση προβλημάτων σε σχέση με συμβάσεις και διαγωνισμούς

Η Διαμεσολαβήτρια χειρίζεται τακτικά υποθέσεις για έργα που χρηματοδοτούνται από την ΕΕ. Οι υποθέσεις αυτές αφορούν συνήθως προβλήματα που προκύπτουν μετά από ελέγχους.

Αν στο πλαίσιο ελέγχου διαπιστωθεί πρόβλημα, τα θεσμικά όργανα της ΕΕ είναι υποχρεωμένα να ανακτήσουν τα κονδύλια που διαθέτουν. Ωστόσο, επειδή οι παρανοήσεις ή τα σφάλματα είναι συχνό φαινόμενο, η ανάκτηση των κονδυλίων δεν είναι πάντα βάσιμη. Στις περιπτώσεις αυτές, στις οποίες οργανισμοί ασκούν το έργο τους καλόπιστα και εκπληρώνουν αποτελεσματικά τους στόχους του έργου που έχουν αναλάβει, η Διαμεσολαβήτρια μπορεί να βοηθήσει ώστε να βρεθεί λύση.

Έτσι, σε πρόσφατη έρευνα η Ευρωπαϊκή Επιτροπή υποχρεώθηκε να αλλάξει τη θέση της και να καλύψει τα έξοδα που κατέβαλε η Ευρωπαϊκή Ένωση Πανεπιστημίων για έργο που υλοποιήθηκε με σκοπό την προώθηση της λατινοαμερικανικής περιφερειακής συνεργασίας.

Βραβείο Χρηστής Διοίκησης

Κατά τη διάρκεια των ερευνών, η Διαμεσολαβήτρια και το προσωπικό της διαπιστώνουν συχνά το εξαιρετικό έργο που επιτελούν αφοσιωμένοι υπάλληλοι της ΕΕ. Το βραβείο χρηστής διοίκησης που θεσπίστηκε το 2017 έχει ως σκοπό να προβάλει παραδείγματα αυτού του έργου στο ευρύτερο κοινό, τόσο για να διαδώσει την ορθή πρακτική όσο και για να συμβάλει στη γεφύρωση του χάσματος μεταξύ των πολιτών και της διοίκησης της ΕΕ.

Απονέμεται ένα γενικό βραβείο, αλλά και έπαθλα για διάφορες κατηγορίες. Στους μέχρι σήμερα νικητές συγκαταλέγονται ομάδες υπαλλήλων της Ευρωπαϊκής Επιτροπής που εργάστηκαν για την ευαισθητοποίηση σχετικά με τη ρύπανση από πλαστικά, υπάλληλοι του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Ασφάλειας των Τροφίμων που δραστηριοποιήθηκαν για την ανάδειξη των κινδύνων που απειλούν τις μέλισσες και υπάλληλοι του Οργανισμού της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την Κυβερνοασφάλεια που συμμετείχαν σε πρόγραμμα ευρωπαϊκής συνεργασίας.

Ευρωπαϊκό Δίκτυο Διαμεσολαβητών

Η Ευρωπαία Διαμεσολαβήτρια συντονίζει το Ευρωπαϊκό Δίκτυο Διαμεσολαβητών, που περιλαμβάνει εθνικούς και περιφερειακούς διαμεσολαβητές από 95 γραφεία σε 36 ευρωπαϊκές χώρες.

Η Ευρωπαία Διαμεσολαβήτρια διοργανώνει ετήσιο συνέδριο κατά τη διάρκεια του οποίου οι εθνικοί και περιφερειακοί διαμεσολαβητές έρχονται σε επαφή με φορείς χάραξης πολιτικής της ΕΕ ώστε να επισημανθούν ζητήματα που αποτελούν πηγή ανησυχίας. Η Ευρωπαία Διαμεσολαβήτρια συντονίζει επίσης παράλληλες έρευνες, κατά τις οποίες εθνικά γραφεία διαμεσολαβητών συνεργάζονται για κοινά προβλήματα της ΕΕ. Παράδειγμα μιας τέτοιας συνεργασίας ήταν η παράλληλη έρευνα που δρομολογήθηκε για να εξεταστεί αν λαμβάνονται υπόψη τα θεμελιώδη δικαιώματα όταν αξιοποιούνται κονδύλια της ΕΕ. Στο πλαίσιο της έρευνας διατυπώθηκαν προτάσεις για τη βελτίωση των μεθόδων παρακολούθησης των κονδυλίων της ΕΕ.

Ατενίζοντας το μέλλον

Ο θεσμός του Ευρωπαίου Διαμεσολαβητή θεσπίστηκε πριν από 25 ακριβώς χρόνια. Σε αυτό το διάστημα η ΕΕ υπέστη ριζικές αλλαγές, επηρεάστηκε από προκλήσεις, από τις μεταβαλλόμενες προσδοκίες των πολιτών της και από την αύξηση των μελών της.

Τα επόμενα έτη είναι πιθανόν να επηρεάσουν το ίδιο καθοριστικά την ΕΕ, καθώς η νόσος COVID-19 και τα μέτρα αντιμετώπισης που είναι σε εξέλιξη αναμένεται να επανακαθορίσουν την ουσία ύπαρξής της. Η Ένωση θα κληθεί επίσης να λάβει μεγάλες αποφάσεις όσο αντιμετωπίζει την κλιματική αλλαγή, διαχειρίζεται τη μετανάστευση με ανθρωπιά, συμβαδίζει με την τεχνολογική πρόοδο και ισχυροποιεί τη θέση της Ευρώπης στον κόσμο.

Ως Ευρωπαία Διαμεσολαβήτρια έχω το καθήκον να διασφαλίσω ότι οι αποφάσεις αυτές –που επηρεάζουν άμεσα τις ζωές των πολιτών– υποστηρίζονται από μια ευρωπαϊκή διοίκηση που θέτει τον πολίτη στο επίκεντρο όλων των ενεργειών της. Διεκπεραιώνοντας αναφορές και εντοπίζοντας συστημικά προβλήματα, θα συνεχίσω να ενθαρρύνω τα θεσμικά όργανα της ΕΕ να τηρούν τα υψηλότερα δυνατά πρότυπα χρηστής διοίκησης.

Σας ευχαριστώ για την υποστήριξή σας και για την προσήλωση που έχετε επιδείξει τα τελευταία έτη και προσβλέπω στη συνέχιση της συνεργασίας μας στο μέλλον.

Emily O'Reilly, Ευρωπαία Διαμεσολαβήτρια