Podejmowanie decyzji dotyczących środowiska przez instytucje, organy i jednostki organizacyjne UE (zwane dalej „instytucjami UE”)

Traktaty UE wymagają, aby wszystkie decyzje UE były podejmowane w sposób jak najbardziej jawny i bliski obywatelowi. Przejrzystość i uczestnictwo są uważane za szczególnie ważne w procesie podejmowania przez UE decyzji dotyczących środowiska. Jako strona konwencji z Aarhus UE jest zobowiązana do zapewnienia wysokiego poziomu powszechnego dostępu do informacji o środowisku, a także uczestnictwa społeczeństwa w podejmowaniu decyzji dotyczących środowiska. Aby uczestniczyć w podejmowaniu decyzji dotyczących środowiska, społeczeństwo musi mieć dostęp do aktualnych informacji na temat środowiska i działań UE w tym zakresie.

Aby lepiej zrozumieć problemy, z jakimi borykają się obywatele, jeśli chodzi o przejrzystość procesu decyzyjnego UE i uczestnictwo w nim, Europejski Rzecznik Praw Obywatelskich zaprasza do zgłaszania uwag w oparciu o następujące kwestie.

Przejrzystość

1. Proszę opisać wszelkie trudności, jakie napotkali Państwo w poszukiwaniu i uzyskiwaniu informacji lub dokumentów dotyczących środowiska (podejmowania decyzji w jego sprawie) będących w posiadaniu instytucji UE.

2. Czy Państwa zdaniem informacje dotyczące środowiska, które UE podaje do publicznej wiadomości, są aktualne i dokładne? Jeśli nie, proszę podać przykłady.

3. Rozporządzenie w sprawie konwencji z Aarhus zobowiązuje instytucje UE do utworzenia publicznych baz danych umożliwiających proaktywne i systematyczne rozpowszechnianie wybranych informacji o środowisku^[1]. Państwa zdaniem, jakie działania powinny podjąć instytucje UE, aby te bazy danych były jak najbardziej kompleksowe i przyjazne dla użytkowników? To, jakiego rodzaju informacje instytucje UE powinny objąć zakresem swoich działań, określa art. 4 rozporządzenia w sprawie konwencji z Aarhus. Jakie konkretne informacje należy przedstawić, aby spełnić ten wymóg? Czy instytucje UE powinny zdecydować się wykroczyć poza ten wymóg prawny? W jaki sposób?

4. W niektórych postępowaniach dotyczących publicznego dostępu do dokumentów Europejski Rzecznik Praw Obywatelskich zauważył, że instytucja UE nie uznała pewnych informacji za „informacje dotyczące środowiska” i w związku z tym nie zastosowała wyższych standardów przejrzystości wymaganych przez rozporządzenie w sprawie konwencji z Aarhus^[2]. Czy spotkali się Państwo z tym problemem? Jeśli tak, proszę podać odpowiednie przykłady.

5. Komisja Europejska ma uprawnienia wykonawcze (w ramach tzw. procedury komitetowej), które wykorzystuje również w podejmowaniu decyzji dotyczących środowiska, takich jak zatwierdzanie substancji czynnych w pestycydach^[3]. W 2017 r. Komisja przedstawiła wniosek dotyczący zmian do rozporządzenia znanego pod nazwą „rozporządzenie dotyczące procedury komitetowej”. Obejmuje on m.in. upublicznienie głosów przedstawicieli państw członkowskich UE w komitecie odwoławczym. Jednak od tamtego czasu proces legislacyjny dotyczący wspomnianego wyżej wniosku nie jest kontynuowany^[4]. W międzyczasie Komisja poinformowała, że zastanawia się, jak zapewnić lepszą przejrzystość procedur komitetowych^[5]. Jak Państwa zdaniem Komisja może poprawić przejrzystość procedur komitetowych, zwłaszcza w zakresie podejmowania decyzji dotyczących środowiska?

6. Państwa zdaniem, czy interesy osobiste lub zawodowe ekspertów zewnętrznych, z którymi Komisja konsultuje się w sprawie wniosków dotyczących środowiska, legislacyjnych lub innych, są wystarczająco przejrzyste? Proszę uzasadnić swoje stanowisko.

7. Proszę wskazać wszelkie inne problemy dotyczące przejrzystości procesu decyzyjnego związanego z ochroną środowiska, które Państwo zaobserwowali.

Uczestnictwo

8. Co Komisja mogłaby poprawić w kwestii uczestnictwa społeczeństwa obywatelskiego w przygotowaniu i wdrażaniu polityki mającej wpływ na środowisko, na przykład w ramach grup dialogu obywatelskiego (w kontekście wspólnej polityki rolnej UE) lub wewnętrznych grup doradczych (w kontekście wdrażania umów o wolnym handlu)?

9. Zgodnie z rozporządzeniem w sprawie konwencji z Aarhus instytucje UE są zobowiązane do zapewnienia wczesnych i skutecznych możliwości uczestnictwa społeczeństwa w przygotowaniu, zmianie lub przeglądzie planów lub programów dotyczących środowiska oraz do uwzględnienia efektów uczestnictwa społeczeństwa. ^[6] Czy są Państwu znane związane z tym problemy, np. przypadki, w których instytucje UE nie wywiązały się odpowiednio z tego obowiązku? Jeśli tak, proszę podać odpowiednie przykłady.

10. Co powinna zrobić Komisja, aby zapewnić odpowiedni poziom uczestnictwa społeczeństwa w działaniach, które mają zostać podjęte przy okazji REPowerEU^[7] i pakietu dotyczącego ochrony przyrody^[8]?

11. Proszę wskazać wszelkie inne zaobserwowane przez Państwa problemy pojawiające się w kwestii sposobu, w jaki instytucje UE ułatwiają uczestnictwo społeczeństwa w podejmowaniu decyzji dotyczących środowiska.

W jaki sposób można zgłaszać uwagi?

Termin zgłaszania uwag upływa 15.12.2022. Można je przesyłać drogą elektroniczną (EOPublicConsult@ombudsman.europa.eu) lub pocztą na adres:

European Ombudsman
1 avenue du Président Robert Schuman
CS 30403, F - 67001 Strasbourg Cedex
Francja

Proszę wyraźnie zaznaczyć SI/5/2022/KR na początku zgłoszenia.

Uwagi można zgłaszać w jednym z 24 języków urzędowych UE. Możliwe jest udzielenie odpowiedzi tylko na wybrane pytania. Proszę wyraźnie zaznaczyć, do których pytań odnoszą się Państwa odpowiedzi. W miarę możliwości uwagi nie powinny przekraczać 10 stron, włącznie z załącznikami.

Rzecznik zamierza również udostępnić te uwagi na swojej stronie internetowej. Osoby fizyczne, które uważają, że zgodnie z rozporządzeniem 2018/1725 o ochronie danych osobowych^[9] ich imię i nazwisko nie powinny być publikowane, powinny poinformować o tym Rzecznika.

Aby uzyskać więcej informacji, należy skontaktować się z urzędnikiem odpowiedzialnym za przyjmowanie zgłoszeń – Koen Roovers, poprzez skorzystanie z numeru telefonu +32 2 284 11 41.

 

[1] Artykuł 4 rozporządzenia (WE) nr 1367/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 6 września 2006 r. w sprawie zastosowania postanowień Konwencji z Aarhus o dostępie do informacji, udziale społeczeństwa w podejmowaniu decyzji oraz dostępie do sprawiedliwości w sprawach dotyczących środowiska do instytucji i organów Wspólnoty, https://eur-lex.europa.eu/legal-content/EN/TXT/?uri=CELEX%3A02006R1367-20211028

[2] Zob. np. sprawa 311/2021/TE

[3] Zob. art. 79 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1107/2009 z dnia 21 października 2009 r. dotyczącego wprowadzania do obrotu środków ochrony roślin i uchylającego dyrektywy Rady 79/117/EWG i 91/414/EWG, https://eur-lex.europa.eu/legal-content/EN/TXT/?uri=CELEX%3A02009R1107-20210327

[4] Wniosek dotyczący rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie zmiany rozporządzenia (UE) nr 182/2011 ustanawiającego przepisy i zasady ogólne dotyczące trybu kontroli przez państwa członkowskie wykonywania uprawnień wykonawczych przez Komisję.

Zob.:https://eur-lex.europa.eu/legal-content/EN/TXT/?uri=COM%3A2017%3A85%3AFIN

[5] Zob.: https://www.ombudsman.europa.eu/en/doc/correspondence/en/121412.

[6] Zob. art. 9 rozporządzenia w sprawie konwencji z Aarhus, zob. przypis 1.

[7] Komunikat Komisji Europejskiej z dnia 8 marca 2022 r., „REPowerEU: Wspólne europejskie działania w kierunku bezpiecznej i zrównoważonej energii po przystępnej cenie”, COM(2022) 108 final.

https://ec.europa.eu/commission/presscorner/detail/en/ip_22_1511

[8] https://ec.europa.eu/commission/presscorner/detail/en/ip_22_3746

[9] Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2018/1725 z dnia 23 października 2018 r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych przez instytucje, organy i jednostki organizacyjne Unii i swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia rozporządzenia (WE) nr 45/2001 i decyzji nr 1247/2002/WE (Dz.U. L 295 z 21.11.2018, s. 39).