Onderzoeken doorzoeken

De zaak betrof een verzoek om het publiek toegang te verlenen tot documenten betreffende de opleiding van de nationale veiligheidstroepen in Mali in het kader van een EU-missie. Klager vroeg toegang tot deze documenten om na te gaan of veiligheidstroepen die EU-steun ontvingen niet betrokken waren geweest bij mensenrechtenschendingen.

De Europese Dienst voor extern optreden (EDEO) heeft van drie documenten vastgesteld dat deze binnen het toepassingsgebied van het verzoek van klager vielen. EDEO gaf toegang tot delen van één document maar weigerde toegang te verlenen tot de volledige twee andere documenten. Daarbij beriep de Dienst zich op bepaalde uitzonderingen op grond van de EU-regels inzake toegang van het publiek tot documenten, met als argument dat openbaarmaking van de betrokken documenten de openbare veiligheid, internationale betrekkingen en de bescherming van persoonsgegevens zou kunnen ondermijnen.

Het onderzoeksteam van de Ombudsman heeft de documenten bestudeerd en heeft aanvullende vertrouwelijke toelichtingen van EDEO ontvangen. Op basis hiervan en rekening houdend met de ruime beoordelingsmarge waarover de EU-instellingen beschikken, wanneer zij van mening zijn dat de openbare veiligheid en internationale betrekkingen in gevaar zijn, heeft de Ombudsman vastgesteld dat het besluit van EDEO om toegang te weigeren niet kennelijk onjuist was. Aangezien het algemeen belang in kwestie niet kan worden overtroffen door een ander openbaar belang dat belangrijker wordt geacht, stelde de Ombudsman bovendien vast dat klager weliswaar een belangrijke kwestie aan de orde had gesteld, maar dat zijn argumenten niet van dien aard waren dat openbaarmaking gerechtvaardigd was. De Ombudsman heeft de zaak derhalve afgesloten met de constatering dat er geen sprake was van wanbeheer.

De Ombudsman heeft op eigen initiatief een onderzoek uitgevoerd naar de beslissing van het Europees Defensieagentschap (EDA) om zijn voormalige algemeen directeur toe te staan twee hoge functies bij ruimtevaartonderneming Airbus aan te nemen.

In het onderzoek van de Ombudsman werd ook gekeken naar de wijze waarop het EDA is omgegaan met het feit dat de voormalige algemeen directeur met zijn nieuwe functies begon voordat het EDA hiervoor toestemming had verleend, wat in strijd is met het statuut van het personeel van het EDA.

De Ombudsman heeft vastgesteld dat de voorwaarden die het EDA de voormalige algemeen directeur in zijn toestemmingsbesluit heeft opgelegd ontoereikend waren in verhouding met de risico’s, en dat deze niet konden worden gecontroleerd en gehandhaafd. Er waren ook tekortkomingen in de wijze waarop het EDA het risico op belangenverstrengeling heeft beoordeeld.

Het EDA had in plaats daarvan strengere voorwaarden moeten toepassen en de voormalig algemeen directeur moeten verbieden de functie aan te nemen die het grootste risico met zich meebracht op een conflict met de legitieme belangen van het EDA. Het verzuim om dit te doen, getuigde van wanbeheer door het EDA.

Op basis van deze bevindingen heeft de Ombudsman twee aanbevelingen gedaan:

i) In de toekomst moet het EDA de leden van zijn hoger personeel verbieden om na het verstrijken van hun mandaat functies aan te nemen die duidelijk niet verenigbaar zijn met de legitieme belangen van het EDA.

ii) Het EDA moet de criteria voor het verbieden van de overstap naar dergelijke functies vastleggen om het hoger personeel meer duidelijkheid te bieden. Sollicitanten voor hogere functies bij het EDA moeten van deze criteria op de hoogte worden gesteld wanneer zij solliciteren.