Στρασβούργο, 19-11-2003

κ. Romano Prodi
Πρόεδρο
Ευρωπαϊκής Επιτροπής
B - 1049 Βρυξέλλες

 

Κύριε πρόεδρε,

Το άρθρο 195 της Συνθήκης περί ιδρύσεως της Ευρωπαϊκής Κοινότητας εξουσιοδοτεί τον Ευρωπαίο Διαμεσολαβητή να διεξάγει έρευνες με δική του πρωτοβουλία, σχετικά με πιθανές περιπτώσεις κακoδιοίκησης, στα πλαίσια της δράσης των Kοινοτικών οργάνων ή οργανισμών. Δυνάμει της διάταξης αυτής, προβαίνω σε διεξαγωγή έρευνας, σχετικά με την ένταξη των ατόμων με ειδικές ανάγκες και, ειδικότερα, σχετικά με τα μέτρα που εφαρμόζονται από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, ώστε να διασφαλίζεται ότι δεν γίνονται διακρίσεις εις βάρος των ατόμων με ειδικές ανάγκες στο πλαίσιο των σχέσεών τους με την Επιτροπή.

1 Λόγοι διεξαγωγής της έρευνας

Τα άτομα με ειδικές ανάγκες αποτελούν σημαντικό ποσοστό του πληθυσμού της Κοινότητας. Όπως έχουν διακηρύξει δημόσια, τόσο τα Kοινοτικά όργανα, όσο και τα Kράτη Mέλη(1), αυτή η ομάδα ατόμων αντιμετωπίζει ευρύ φάσμα εμποδίων, που δεν επιτρέπει στα μέλη της να απολαμβάνουν ίσες ευκαιρίες, ανεξαρτησία και πλήρη οικονομική και κοινωνική ένταξη. Για το λόγο αυτό, η Κοινότητα κλήθηκε να διευρύνει τη συμβολή της στην προώθηση των ίσων ευκαιριών για τα άτομα με ειδικές ανάγκες, με στόχο την κοινωνική τους ένταξη. Για την αντιμετώπιση του ζητήματος, έχουν αναληφθεί αρκετές πρωτοβουλίες σε Κοινοτικό επίπεδο.

Στις 10 Μαΐου 2000, η Επιτροπή εξέδωσε ανακοίνωση με τίτλο «Για μια Ευρώπη χωρίς φραγμούς για τα άτομα με ειδικές ανάγκες», μέσω της οποίας δεσμεύεται για την ανάπτυξη και στήριξη μιας ολοκληρωμένης στρατηγικής για την άρση των κοινωνικών, αρχιτεκτονικών και σχεδιαστικών εμποδίων που περιορίζουν αδικαιολόγητα τη γενική δυνατότητα πρόσβασης των ατόμων με ειδικές ανάγκες(2). Και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ενέκρινε ομόφωνα παρόμοιο ψήφισμα(3).

Στις 3 Δεκεμβρίου 2001, το Συμβούλιο συμφώνησε να ανακηρύξει το 2003 ως Ευρωπαϊκό Έτος των Ατόμων με Ειδικές Ανάγκες(4). Αναγνώρισε ότι οι διακρίσεις εις βάρος ατόμων με ειδικές ανάγκες εξακολουθούν να υφίστανται ευρέως, συχνά ως αποτέλεσμα ελλιπούς ενημέρωσης και προβλημάτων αντιμετώπισης. Με την ανακήρυξη του 2003 ως Έτους των Ατόμων με Ειδικές Ανάγκες, το Συμβούλιο επιδίωξε, τόσο να αυξήσει την κατανόηση των δικαιωμάτων, των αναγκών και των δυνατοτήτων των ατόμων με ειδικές ανάγκες από το κοινωνικό σύνολο, όσο και να ενθαρρύνει τις συνεργασία μεταξύ όλων των εταίρων, προκειμένου να προαχθεί η ροή της πληροφόρησης και η ανταλλαγή ορθών πρακτικών δράσης.

Προσφάτως, η ιδιαίτερη θέση αυτής της ομάδας ανθρώπων και η ανάγκη λήψης μέτρων για τη στήριξή της, αναγνωρίστηκε στο Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Το άρθρο 26 ορίζει ότι,

«Η Ένωση αναγνωρίζει και σέβεται το δικαίωμα των ατόμων με ειδικές ανάγκες να επωφελούνται μέτρων, που θα τους εξασφαλίζουν αυτονομία, κοινωνική και επαγγελματική ένταξη, καθώς και συμμετοχή στον κοινοτικό βίο».

Εσωτερικές δράσεις Κοινοτικών Οργάνων και Οργανισμών

Έχοντας υπόψη τα πιθανά προβλήματα που αντιμετωπίζουν τα άτομα με ειδικές ανάγκες στην προσπάθειά τους να γίνουν υπάλληλοι της ΕΕ ή στην εξέλιξη της σταδιοδρομίας τους ως υπαλλήλων της ΕΕ, τα Ευρωπαϊκά όργανα ενέκριναν το 1998 τον «Κώδικα Ορθής Πρακτικής για την Απασχόληση Ατόμων με Ειδικές Ανάγκες», ο οποίος περιλαμβάνει δήλωση της πολιτικής των Ευρωπαϊκών οργάνων στον τομέα αυτό, καθώς και οδηγίες προς τις υπηρεσίες τους για σχετική δραστηριότητα(5). Ο Κώδικας προβλέπει την ανάληψη αρκετών μέτρων στους εξής τομείς:

- Προσλήψεις: Πρέπει να λαμβάνεται κάθε εύλογο μέτρο, για να διασφαλίζεται η συμμετοχή των ατόμων με ειδικές ανάγκες σε διαγωνισμούς επί ίσοις όροις με τους υπόλοιπους υποψηφίους.

- Σταδιοδρομία: Πρέπει να λαμβάνεται μέριμνα κατά τη σταδιοδρομία των υπαλλήλων με ειδικές ανάγκες, ώστε να αποφεύγεται η αναζήτηση προσόντων εργασίας, που δεν συνδέονται με τη συγκεκριμένη εργασία και που μπορεί να αποκλείουν άτομα με ειδικές ανάγκες.

- Περιβάλλον εργασίας: Πρέπει να λαμβάνονται όλα τα εύλογα μέτρα για την ελαχιστοποίηση των προβλημάτων που σχετίζονται με την πρόσβαση σε κτίρια, καθώς και με τη διαρρύθμιση και τον εξοπλισμό γραφείων.

- Πληροφόρηση και ευαισθητοποίηση: Ο Κώδικας Ορθής Πρακτικής πρέπει να διανεμηθεί σε όλο το προσωπικό. Τα μέλη των Εξεταστικών Επιτροπών πρέπει να παρακολουθούν σεμινάρια κατάρτισης, που να προωθούν την ευαισθητοποίηση σε θέματα αναπηρίας.

- Παρακολούθηση: Κάθε όργανο πρέπει να ορίσει έναν υπάλληλο ή έναν οργανισμό, ο οποίος θα είναι αρμόδιος για την εφαρμογή του Κώδικα Ορθής Πρακτικής.

Στην ανακοίνωσή της, τής 10ης Μαΐου 2000, η Επιτροπή επανέλαβε τις δεσμεύσεις που περιλαμβάνονται στον Κώδικα Ορθής Πρακτικής και προσδιόρισε συμπληρωματικά μέτρα, που στοχεύουν στην ενίσχυση της ανάπτυξης της βέλτιστης σχετική πρακτικής στο εσωτερικό του οργανισμού της. Τα μέτρα που αναφέρονται από την Επιτροπή έχουν ως εξής:

- Απασχόληση: Η Επιτροπή θα λάβει τα απαραίτητα μέτρα για τη διευκόλυνση της πρόσβασης των ατόμων με ειδικές ανάγκες στην απασχόληση στην Ευρωπαϊκή Δημόσια Διοίκηση (οργάνωση διαγωνισμών, επαγγελματική εξέλιξη, διοικητική βοήθεια, διοικητική συνδρομή, κατάλληλα εξοπλισμένα γραφεία και κτίρια, προσδιορισμός θέσεων εργασίας). Επίσης, θα ενθαρρύνει το προσωπικό να παρακολουθεί σεμινάρια ευαισθητοποίησης.

- Προσβασιμότητα στις κτιριακές εγκαταστάσεις της Επιτροπής: Η Επιτροπή θα επιδιώξει να διασφαλίσει ότι τα γραφεία και οι εγκαταστάσεις της είναι προσβάσιμα στους υπαλλήλους και τους πολίτες με ειδικές ανάγκες, που επισκέπτονται τις υπηρεσίες της.

- Πληροφόρηση και επικοινωνία: Η Επιτροπή θα τροποποιήσει τις εγκυκλίους της σχετικά με την πρόσβαση σε έγγραφα της Επιτροπής, ώστε να διασφαλίζεται η πρόσβαση των ατόμων με ειδικές ανάγκες στις εκδόσεις της και στις πληροφορίες που παρέχει μέσω εναλλακτικών μορφών. Ομοίως, η Υπηρεσία Επίσημων Εκδόσεων των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων θα διασφαλίσει την αύξηση της πρόσβασης των ατόμων με ειδικές ανάγκες στις πληροφορίες που αυτή παρέχει.

- Ευρωπαϊκά σχολεία: Η Επιτροπή θα στηρίξει τις προσπάθειες με στόχο την καλύτερη ένταξη των μαθητών με ειδικές ανάγκες, οι οποίες καταβάλλονται στα ευρωπαϊκά σχολεία.

- Εσωτερικός συντονισμός: Οι υπηρεσίες της Επιτροπής θα προσπαθήσουν να προωθήσουν ελεγκτικά μέσα, αλλά και την πληροφόρηση σχετικά με θέματα αναπηρίας. Θα επιδιώξουν να παρέχουν την κατάλληλη καθοδήγηση στα άτομα με ειδικές ανάγκες, που θέλουν να ενημερωθούν σχετικά με ευρωπαϊκά προγράμματα.

Οι δραστηριότητες αυτές έγιναν δεκτές με ικανοποίηση από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, το οποίο ζήτησε την ανάληψη συμπληρωματικών δράσεων(6), όπως τη σύσταση μιας διοργανικής ομάδας για την εξέταση των συνθηκών πρόσβασης των ατόμων με ειδικές ανάγκες στα όργανα της ΕΕ (πρόσβαση και πραγματική συμμετοχή σε συσκέψεις και κατάλληλες συνθήκες πρόσληψης και απασχόλησης). Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ζήτησε την τακτική παρουσίαση δημόσιων εκθέσεων από την εν λόγω διοργανική ομάδα, σχετικά με τις προσπάθειες που καταβάλλονται για την εφαρμογή του Κώδικα Ορθής Πρακτικής και την παρακολούθηση της προόδου που σημειώνεται, όσον αφορά στη διασφάλιση της πλήρους πρόσβασης των ατόμων με ειδικές ανάγκες (υπαλλήλων και επισκεπτών) σε όλα τα όργανα της ΕΕ. Προτάθηκε, επίσης, η περιοδική παρουσίαση εκθέσεων από όλα τα όργανα της ΕΕ, οι οποίες θα παρέχουν πληροφορίες, μεταξύ άλλων, σχετικά με τον αριθμό των ατόμων με ειδικές ανάγκες που απασχολούνται σε αυτά και τις θέσεις που κατέχουν.

Ο Διαμεσολαβητής χαιρετίζει τις σαφείς δεσμεύσεις της Επιτροπής έναντι των ατόμων που αποτελούν ένα από τα πλέον μειονεκτούντα τμήματα της κοινωνίας μας. Η σοβαρότητα της κατάστασής τους απαιτεί την υλοποίηση των διακηρυχθεισών δεσμεύσεων μέσω της λήψης αποτελεσματικών μέτρων, αλλά και η αρχή της χρηστής διοίκησης απαιτεί την ανάληψη άμεσης και αποτελεσματικής δράσης για την υλοποίηση των δεσμεύσεων αυτών.

Καθώς το 2003, Ευρωπαϊκό Έτος των Ατόμων με Ειδικές Ανάγκες, φθάνει στο τέλος του, ο Διαμεσολαβητής θεωρεί ότι είναι χρήσιμη η επισκόπηση της δραστηριότητας της Επιτροπής στον τομέα αυτό και η αξιολόγηση των μέτρων που έχει λάβει, ως προς το αν συνάδουν προς τις νομικές υποχρεώσεις της και τις δεδηλωμένες δεσμεύσεις της.

Στο στάδιο αυτό, ο Διαμεσολαβητής αποφάσισε να περιορίσει το πεδίο της έρευνάς του στην Επιτροπή, λόγω του κεντρικού ρόλου του οργάνου αυτού στο θεσμικό πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης και των συγκεκριμένων δεσμεύσεων που έχει αναλάβει έναντι των ατόμων με ειδικές ανάγκες, όπως αντικατοπτρίζονται στην ανακοίνωση της, τής 10ης Μαΐου 2000. Ανάλογα με το αποτέλεσμα της έρευνας αυτής, ο Διαμεσολαβητής θα εξετάσει αργότερα το ενδεχόμενο επέκτασης του πεδίου της έρευνάς του, ώστε να συμπεριλάβει και άλλα όργανα της ΕΕ.

2 Η έρευνα

Ο Διαμεσολαβητής ζητεί από την Επιτροπή να τον ενημερώσει σχετικά με (α) τις δράσεις που έχει αναλάβει ή προτίθεται να αναλάβει, προκειμένου να διασφαλίζεται ότι δεν γίνονται διακρίσεις εις βάρος των ατόμων με ειδικές ανάγκες στο πλαίσιο των σχέσεών τους με το εν λόγω όργανο, καθώς και (β) το χρονοδιάγραμμα για την υιοθέτησή τους.

Παρακαλείται η Επιτροπή να μου αποστείλει τη γνώμη της έως τις 29 Φεβρουαρίου 2004. Προκειμένου να διασφαλισθεί η ενημέρωση των ατόμων με ειδικές ανάγκες σχετικά με την πρωτοβουλία αυτή, και να τους δοθεί η ευκαιρία να εκφράσουν τις απόψεις τους, προτίθεμαι να δημοσιοποιήσω όλα τα σχετικά έγγραφα που αφορούν στην έρευνα στην ηλεκτρονική σελίδα του Διαμεσολαβητή.

Με εκτίμηση,

 

Καθ. Νικηφόρος ΔΙΑΜΑΝΤΟΥΡΟΣ

Κοιν.: κ. Massangioli

--------------------------------------------------------------------------------

(1) Ψήφισμα του Συμβουλίου και των αντιπροσώπων των κυβερνήσεων των κρατών μελών που συνέρχονται στο πλαίσιο του Συμβουλίου της 20ής Δεκεμβρίου 1996 σχετικά με την ισότητα των ευκαιριών για τα άτομα με ειδικές ανάγκες· ΕΕ C 012 , της 13/01/1997 σ. 1.

(2) Ανακοίνωση της Επιτροπής προς το Συμβούλιο, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, την Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή και την Επιτροπή των Περιφερειών - Για μία Ευρώπη χωρίς φραγμούς για τα άτομα με ειδικές ανάγκες· COM/2000/0284 τελικό της 12/05/2000.

(3) Ψήφισμα του Κοινοβουλίου της 4ης Απριλίου 2001 σχετικά με την ανακοίνωση της Επιτροπής προς το Συμβούλιο, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, την Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή και την Επιτροπή των Περιφερειών - Για μία Ευρώπη χωρίς φραγμούς για τα άτομα με ειδικές ανάγκες [COM(2000) 284 - C5-0632/2000 - 2000/2296 (COS)].

(4) Απόφαση 2001/903/ΕΚ του Συμβουλίου της 3ης Δεκεμβρίου 2001, για το Ευρωπαϊκό Έτος των Ατόμων με Ειδικές Ανάγκες 2003· ΕΕ L 335, της 19/12/2001, σ. 15.

(5) Διατίθενται στην ηλεκτρονική σελίδα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής: http://ec.europa.eu/employment_social/soc-prot/disable/codehaen_en.htm.

(6) Ό.π.., Ψήφισμα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου της 4ης Απριλίου 2001, παρ. 35.