Ετήσια Έκθεση 2018

Εισαγωγή

Με μεγάλη μου χαρά σας παρουσιάζω την ετήσια έκθεση του γραφείου του Ευρωπαίου Διαμεσολαβητή για το 2018.

Κατά τη διάρκεια της θητείας μου σημειώθηκε σημαντική αύξηση του αριθμού των αναφορών που υποβλήθηκαν από πολίτες, από την κοινωνία των πολιτών, από επιχειρήσεις και από μέσα ενημέρωσης. Την αύξηση αυτή δεν την αποδίδω στην εφαρμογή χαμηλότερων προτύπων διοίκησης εντός της ΕΕ, αλλά στην καλύτερη ενημέρωση σχετικά με το έργο που επιτελεί το γραφείο μου και στα αποτελέσματα που μπορούμε να επιτύχουμε. Είμαι ευγνώμων στα θεσμικά και λοιπά όργανα και τους οργανισμούς της ΕΕ για τη συνεργασία τους σε αυτό το έργο, και ιδίως στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο για τη συνεχή στήριξή του.

Η φετινή χρονιά σηματοδοτήθηκε επίσης από τη χρήση μίας από τις σπανίως χρησιμοποιούμενες εξουσίες του Διαμεσολαβητή: την υποβολή ειδικής έκθεσης στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, την οποία συνέταξα στο πλαίσιο έκθεσης σχετικά με τη λογοδοσία του Συμβουλίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Επί πολλές δεκαετίες, η αντίληψη του κοινού για την ΕΕ διαμορφωνόταν εν μέρει από τον επιζήμιο μύθο ότι οι εθνικές κυβερνήσεις έχουν ελάχιστο ή και καθόλου λόγο όσον αφορά τη θέσπιση της νομοθεσίας της ΕΕ. Ως εκ τούτου, είναι σημαντικό, τόσο για τη δημοκρατία της ΕΕ όσο και για τη διεξαγωγή ενός ενημερωμένου δημόσιου διαλόγου, να καταρριφθεί αυτός ο μύθος.

Δεδομένου, λοιπόν, ότι οι πολίτες δικαιούνται να γνωρίζουν τον τρόπο με τον οποίο οι κυβερνήσεις τους συμβάλλουν στη θέσπιση της νομοθεσίας της ΕΕ, ζήτησα από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο να στηρίξει τις προτάσεις μου για την αύξηση της νομοθετικής διαφάνειας στο πλαίσιο του Συμβουλίου. Είμαι ευγνώμων στους βουλευτές του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου για την τόσο ισχυρή στήριξη που προσέφεραν στις προτάσεις μου και ευελπιστώ να επέλθουν απτές αλλαγές πριν από τις ευρωπαϊκές εκλογές του 2019.

Η φετινή χρονιά σηματοδοτήθηκε επίσης από την επίσημη έναρξη της «ταχείας διαδικασίας» για τις αιτήσεις πρόσβασης σε έγγραφα, στο πλαίσιο της οποίας στόχος του γραφείου μας είναι η διατύπωση συμπεράσματος σχετικά με την εκάστοτε αναφορά εντός 40 ημερών. Η διαδικασία αυτή έχει αποφέρει ορισμένα ικανοποιητικά αποτελέσματα για τους ενδιαφερόμενους.

Το έργο του διαμεσολαβητή συνίσταται εν μέρει στην προδραστική παρακολούθηση της εφαρμογής των κανόνων όσον αφορά τη δεοντολογία και τη λογοδοσία. Το 2018 ολοκλήρωσα μια διαδικασία καταγραφής του τρόπου με τον οποίο τα 15 θεσμικά όργανα διαχειρίζονται τους κανόνες σχετικά με τη μεταπήδηση υψηλόβαθμων στελεχών στον ιδιωτικό τομέα. Διαπίστωσα με χαρά ότι τα θεσμικά όργανα παρουσιάζουν υψηλό επίπεδο ευαισθητοποίησης όσον αφορά τη σημασία της εφαρμογής αυστηρών κανόνων ως προς το ζήτημα της μεταπήδησης από τον δημόσιο στον ιδιωτικό τομέα, αν και πρέπει να καταβληθούν ακόμη περισσότερες προσπάθειες.

Ανταποκρινόμενη στα νέα δεδομένα μετά τις ενέργειες του κινήματος #MeToo, το οποίο εξακολουθεί να αναδεικνύει το πρόβλημα της παρενόχλησης και ιδίως εις βάρος των γυναικών, αποφάσισα να εξακριβώσω ποιες πολιτικές κατά της παρενόχλησης έχει θέσει σε εφαρμογή η διοίκηση της ΕΕ. Επικοινώνησα γραπτώς με 26 θεσμικά όργανα και οργανισμούς της ΕΕ προκειμένου να ζητήσω λεπτομερή στοιχεία σχετικά με τις πολιτικές, τον τρόπο εφαρμογής τους, με το αν έχουν υποβληθεί αναφορές παρενόχλησης, και σχετικά με τον τρόπο χειρισμού των εν λόγω αναφορών. Η ανάλυσή μου έχει πλέον δημοσιευθεί, και ευελπιστώ να αποδειχθεί χρήσιμη για το απαιτητικό έργο της εξάλειψης της παρενόχλησης στον χώρο εργασίας.

Το γραφείο μου εξετάζει συχνά αναφορές σχετικά με τη χρήση των επίσημων γλωσσών της ΕΕ από τα θεσμικά όργανα. Προκειμένου να δρομολογηθεί σχετική συζήτηση, ζητήσαμε τις απόψεις των πολιτών σχετικά με ζητήματα όπως οι γλωσσικές πολιτικές των ιστότοπων της ΕΕ ή ο βαθμός στον οποίο μπορεί να χρησιμοποιηθεί η τεχνολογία για την παροχή μεταφράσεων. Ανάλυση των απαντήσεων θα αποσταλεί στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή.

Τον Μάρτιο διοργανώσαμε στις Βρυξέλλες την ετήσια διάσκεψη του Ευρωπαϊκού Δικτύου Διαμεσολαβητών. Το κυριότερο θέμα ήταν οι τρόποι με τους οποίους μπορούν να συμβάλουν οι διαμεσολαβητές στην οικοδόμηση κοινωνιών με λιγότερους αποκλεισμούς. Στο πλαίσιο σεμιναρίου παρακολούθησης που διοργανώθηκε τον Σεπτέμβριο από το γραφείο μου, συζητήθηκαν τα διδάγματα που πρέπει να αντληθούν από την έρευνα του ΟΟΣΑ σχετικά με τον ρόλο των θεσμών των διαμεσολαβητών στην προώθηση της ανοιχτής διακυβέρνησης.

Τον Οκτώβριο ήμουν στην ευχάριστη θέση να ανακοινώσω την έναρξη του διαγωνισμού για την απονομή του Βραβείου Χρηστής Διοίκησης το 2019. Στην τελετή απονομής που θα πραγματοποιηθεί τον Ιούνιο του 2019 θα τιμηθούν τα έργα και θα ανακοινωθούν οι νικητές.

Εν ολίγοις, το 2018 ήταν ένα πλούσιο σε δραστηριότητες και επιτυχημένο έτος. Ενόψει του 2019, κατά τη διάρκεια του οποίου θα διεξαχθούν οι σημαντικές ευρωπαϊκές εκλογές, και δεδομένων των υπό εξέλιξη συζητήσεων σχετικά με το μέλλον της δημοκρατίας στην ψηφιακή εποχή, η υποχρέωση των θεσμικών οργάνων της ΕΕ να τηρούν τα υψηλότερα πρότυπα δεοντολογίας και λογοδοσίας είναι ισχυρότερη από ποτέ.

Emily O’Reilly

1 Το 2018 με μια ματιά

1 Ιανουάριος Η Διαμεσολαβήτρια συνιστά στον πρόεδρο της ΕΚΤ M. Draghi να αναστείλει τη συμμετοχή του στην «ομάδα των τριάντα»	2 Φεβρουάριος Δρομολόγηση της «ταχείας διαδικασίας» για τις αναφορές σχετικά με την πρόσβαση σε έγγραφα	3 Μάρτιος Ετήσια διάσκεψη του Ευρωπαϊκού Δικτύου Διαμεσολαβητών στις Βρυξέλλες
4 Απρίλιος Η Διαμεσολαβήτρια εκφωνεί λόγο στο πλαίσιο του εορτασμού της ετήσιας Ημέρας Ευρωπαϊκής Πρωτοβουλίας Πολιτών (ΕΠΠ)	5 Μάιος Η Διαμεσολαβήτρια αποστέλλει στο Κοινοβούλιο ειδική έκθεση σχετικά με την έλλειψη λογοδοσίας του Συμβουλίου όσον αφορά τη νομοθετική δραστηριότητά του	6 Ιούνιος Η Διαμεσολαβήτρια λαμβάνει το βραβείο «Vision for Europe» στην Πράγα
7 Ιούλιος Έναρξη δημόσιας διαβούλευσης σχετικά με τη χρήση των γλωσσών στα θεσμικά και λοιπά όργανα και τους οργανισμούς της ΕΕ	8 Αύγουστος Δημοσίευση των συστάσεων σχετικά με τον διορισμό εκ μέρους της Ευρωπαϊκής Επιτροπής του γενικού γραμματέα της	9 Σεπτέμβριος Η Διαμεσολαβήτρια διοργανώνει σεμινάριο σχετικά με τον ρόλο των θεσμών των διαμεσολαβητών στην ανοιχτή διακυβέρνηση
10 Οκτώβριος Έναρξη του διαγωνισμού για την απονομή του Βραβείου Χρηστής Διοίκησης 2019	11 Νοέμβριος Η Διαμεσολαβήτρια συμμετέχει στο ετήσιο συμπόσιο του 2018 για τα θεμελιώδη δικαιώματα	12 Δεκέμβριος Η Διαμεσολαβήτρια μεταβαίνει στην Ουάσινγκτον για συζητήσεις σχετικά με τους κανόνες δεοντολογίας και διαφάνειας των ΗΠΑ και της ΕΕ

2 Βασικά θέματα

Ο Ευρωπαίος Διαμεσολαβητής υποστηρίζει το κοινό στις σχέσεις του με τα θεσμικά και λοιπά όργανα και τους οργανισμούς της ΕΕ. Τα προβλήματα που ανακύπτουν ποικίλλουν, από την έλλειψη διαφάνειας στη διαδικασία λήψης αποφάσεων ή την άρνηση πρόσβασης σε έγγραφα μέχρι τις παραβιάσεις των θεμελιωδών δικαιωμάτων και συμβατικά ζητήματα.

2.1 Λογοδοσία κατά τη λήψη αποφάσεων στην ΕΕ

Για να μπορούν οι Ευρωπαίοι να ασκούν το δημοκρατικό δικαίωμα της συμμετοχής στη διαδικασία λήψης αποφάσεων της ΕΕ και να εξασφαλίζουν τη λογοδοσία των προσώπων που εμπλέκονται σε αυτή, οι νομοθετικές συζητήσεις πρέπει να διενεργούνται με επαρκή διαφάνεια.

Η Διαμεσολαβήτρια απηύθυνε στο Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης μια σειρά συστάσεων σχετικά με την παροχή στο κοινό της δυνατότητας να παρακολουθεί με μεγαλύτερη ευχέρεια τη νομοθετική διαδικασία της ΕΕ. Στις συστάσεις αυτές περιλαμβανόταν η σύσταση προς το Συμβούλιο να καταγράφει συστηματικά τις ταυτότητες των κρατών μελών που λαμβάνουν θέση στα προπαρασκευαστικά όργανα, καθώς και να αναπτύξει σαφή κριτήρια για την εφαρμογή της διαβάθμισης «LIMITE» (περιορισμένης πρόσβασης) στα έγγραφα. Η κ. O’Reilly πρότεινε επίσης στο Συμβούλιο να δημιουργεί ειδική ιστοσελίδα για κάθε νομοθετική πρόταση και να κάνει πιο φιλικό προς τον χρήστη το δημόσιο μητρώο εγγράφων. Η Διαμεσολαβήτρια ζήτησε τη στήριξη του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου για το θέμα αυτό με την έκδοση ειδικής έκθεσης. Κατά τη διάρκεια ψηφοφορίας στην Ολομέλεια, η συντριπτική πλειοψηφία των βουλευτών του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου τάχθηκε υπέρ των προτάσεων της Διαμεσολαβήτριας.

Η λογοδοσία στο πλαίσιο της διαδικασίας λήψης αποφάσεων αφορά επίσης το πιο σύνθετο σκέλος της διαδικασίας λήψης αποφάσεων σε επίπεδο ΕΕ, συμπεριλαμβανομένης της επιτροπολογίας —μιας σειράς διαδικασιών μέσω των οποίων τα κράτη μέλη ελέγχουν τον τρόπο με τον οποίο η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εφαρμόζει το δίκαιο της ΕΕ. Ένα μέλος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου στράφηκε στη Διαμεσολαβήτρια μετά τη χορήγηση μερικής μόνο πρόσβασης από την Επιτροπή στα πρακτικά των συνεδριάσεων των εκπροσώπων των κρατών μελών για τη συζήτηση και τη λήψη απόφασης σχετικά με τους κανόνες της ΕΕ όσον αφορά τις εκπομπές των αυτοκινήτων. Υπογραμμίζοντας ότι η κατανόηση του τρόπου με τον οποίο θεσπίζεται μια εκτελεστική πράξη, καθώς και των θέσεων που λαμβάνουν οι εκπρόσωποι των διαφόρων κρατών μελών, είναι καίριας σημασίας στο πλαίσιο ενός δημοκρατικού συστήματος που διέπεται από την αρχή της λογοδοσίας, η Διαμεσολαβήτρια ζήτησε από την Επιτροπή να αυξήσει σε μεγάλο βαθμό την πρόσβαση στα πρακτικά των συνεδριάσεων.

Η ΕΕ συγκροτεί ενίοτε ομάδες ad hoc για την παροχή συμβουλών σε διάφορους τομείς πολιτικής. Μια τέτοια ομάδα —η ομάδα προσωπικοτήτων— έδωσε στην Επιτροπή συμβουλές σχετικά με τον τρόπο με τον οποίο η ΕΕ μπορεί να στηρίξει την έρευνα που συνδέεται με την Κοινή Πολιτική Ασφάλειας και Άμυνας. Μία ΜΚΟ υπέβαλε στη Διαμεσολαβήτρια αναφορά σχετικά με την έλλειψη διαφάνειας γύρω από τη συγκεκριμένη ομάδα, επισημαίνοντας ότι δεν περιλαμβάνεται στο μητρώο των ομάδων εμπειρογνωμόνων της Επιτροπής, οι οποίες παρέχουν συμβουλές εμπειρογνωμόνων σε θέματα πολιτικής. Η Διαμεσολαβήτρια διαπίστωσε ότι η εν λόγω ομάδα ασκούσε τα ίδια καθήκοντα με εκείνα των ομάδων εμπειρογνωμόνων και, ως εκ τούτου, της ζήτησε να δημοσιεύει την ημερήσια διάταξη των συνεδριάσεών της, τα πρακτικά τους, καθώς και τις παρατηρήσεις των συμμετεχόντων. Η Διαμεσολαβήτρια διευκρίνισε ότι όλες οι ομάδες προσωπικοτήτων που θα συγκροτηθούν ενδεχομένως στο μέλλον θα πρέπει να εφαρμόζουν επίσης τα ίδια πρότυπα διαφάνειας.

Η λογοδοσία στο πλαίσιο της διαδικασίας λήψης αποφάσεων εφαρμόζεται επίσης στις εσωτερικές αποφάσεις που λαμβάνονται στο επίπεδο των θεσμικών οργάνων. Μετά την υποβολή δύο αναφορών, η Διαμεσολαβήτρια εξέτασε τον τρόπο με τον οποίο η Ευρωπαϊκή Επιτροπή διόρισε τον γενικό γραμματέα της τον Φεβρουάριο του 2018 και διαπίστωσε τέσσερις περιπτώσεις κακοδιοίκησης, μεταξύ των οποίων τη δημιουργία τεχνητής αίσθησης επείγοντος για την πλήρωση της θέσης. Η Διαμεσολαβήτρια επισήμανε ότι η κακοδιοίκηση οφειλόταν σε υπαιτιότητα της Επιτροπής συλλογικά και ζήτησε να προβλεφθεί στο μέλλον ειδική διαδικασία διορισμού για τη θέση του γενικού γραμματέα. Η Επιτροπή αρνήθηκε να θεσπίσει σχετική διαδικασία διορισμού, παρά το γεγονός ότι το Κοινοβούλιο τάχθηκε υπέρ των συστάσεων της Διαμεσολαβήτριας. Κατόπιν τούτου η Διαμεσολαβήτρια περάτωσε την έρευνα, σημειώνοντας ωστόσο ότι εκφράζει τη λύπη της για το γεγονός ότι η Επιτροπή δεν αξιοποίησε την ευκαιρία να αποκαταστήσει την εμπιστοσύνη του κοινού μετά τον προβληματικό διορισμό του πλέον υψηλόβαθμου υπαλλήλου της.

2.2 Διαφάνεια των δραστηριοτήτων των ομάδων άσκησης πίεσης

Μεγάλο μέρος του έργου του Διαμεσολαβητή αφορά την ευαισθητοποίηση της διοίκησης της ΕΕ ως προς ορισμένα ζητήματα, μεταξύ των οποίων οι επιζήμιες επιπτώσεις που έχουν στην αντίληψη του κοινού για την ΕΕ οι καταστάσεις μεταπήδησης —στις οποίες υπάλληλοι της ΕΕ καταλαμβάνουν θέσεις στον ιδιωτικό τομέα ή άτομα από τον ιδιωτικό τομέα προσλαμβάνονται στα θεσμικά όργανα της ΕΕ. Οι μετακινήσεις αυτές μπορούν να εγείρουν ανησυχίες σχετικά με συγκρούσεις συμφερόντων ή συμμετοχή πρώην συναδέλφων σε δραστηριότητες των ομάδων άσκησης πίεσης.

Η Διαμεσολαβήτρια διενέργησε στο παρελθόν έρευνα σχετικά με τον τρόπο με τον οποίο η Επιτροπή χειρίζεται τις καταστάσεις μεταπήδησης προσωπικού από τον δημόσιο στον ιδιωτικό τομέα και αντιστρόφως και έχει διατυπώσει συστάσεις σχετικά με τους τρόπους με τους οποίους η Επιτροπή μπορεί να βελτιώσει τις διαδικασίες για την εφαρμογή κανόνων στον συγκεκριμένο τομέα. Η κ. O’Reilly έδωσε συνέχεια το 2017 κινώντας αυτεπάγγελτη έρευνα όσον αφορά τον βαθμό υλοποίησης των προτάσεών της από την Επιτροπή.

Οι αναθεωρημένοι κανόνες της Επιτροπής σχετικά με τις καταστάσεις μεταπήδησης από τον δημόσιο στον ιδιωτικό τομέα και αντιστρόφως τέθηκαν σε εφαρμογή τον Σεπτέμβριο του 2018 και διέπουν τις δραστηριότητες που αναλαμβάνονται όταν μέλη του προσωπικού βρίσκονται σε άδεια για προσωπικούς λόγους, καθώς και όταν μέλη του προσωπικού αποχωρούν από το θεσμικό όργανο για να εργαστούν αλλού. Η Επιτροπή διενεργεί ετησίως περίπου 2 000 ελέγχους σύγκρουσης συμφερόντων για νέα μέλη του προσωπικού και περίπου 400 ελέγχους μελών του προσωπικού που πρόκειται να απασχοληθούν εκτός της διοίκησης της ΕΕ.

Από την ανάλυση της Διαμεσολαβήτριας διαπιστώθηκε ότι η διαχείριση των καταστάσεων μεταπήδησης από την Επιτροπή υστερεί σε δύο κύρια σημεία. Δεν δημοσιεύει λεπτομερή στοιχεία σχετικά με τις περιπτώσεις μεταπήδησης υψηλόβαθμων στελεχών σε άλλες θέσεις εργασίας σε όλες τις υποθέσεις (αλλά μόνο σε εκείνες για τις οποίες διαπιστώθηκαν πιθανότητες συμμετοχής σε δραστηριότητες ομάδων άσκησης πίεσης). Οι πληροφορίες αυτές δημοσιεύονται μόνο μία φορά ετησίως. Η Διαμεσολαβήτρια ζήτησε να δημοσιευθούν αναλυτικά στοιχεία σχετικά με όλες τις υποθέσεις και επανέλαβε την προγενέστερη πρότασή της προς την Επιτροπή να δημοσιεύει τακτικότερα πληροφορίες σχετικά με μεμονωμένες περιπτώσεις.

Η Διαμεσολαβήτρια πρότεινε τη λήψη διαφόρων άλλων πρακτικών μέτρων. Πρότεινε, σε περίπτωση επιβολής όρων από την Επιτροπή σε πρώην μέλος του προσωπικού, ο ενδιαφερόμενος να ενημερώνει υποχρεωτικά τον μελλοντικό εργοδότη του. Η κ. O’Reilly υποστήριξε επίσης ότι, σε περίπτωση που πρώην υψηλόβαθμο μέλος του προσωπικού τίθεται υπό προσωρινό καθεστώς απαγόρευσης συμμετοχής σε δραστηριότητες ομάδων άσκησης πίεσης, η Επιτροπή θα πρέπει να ενημερώνει σχετικά τους πρώην συναδέλφους του εν λόγω προσώπου στα θεσμικά όργανα. Μια άλλη πρόταση αφορά τη δημοσίευση απευθείας στο Μητρώο Διαφάνειας των περιπτώσεων μεταπήδησης πρώην υψηλόβαθμων μελών του προσωπικού στον ιδιωτικό τομέα.

Η Διαμεσολαβήτρια εξέτασε επίσης τον τρόπο με τον οποίο 15 θεσμικά όργανα και οργανισμοί της ΕΕ (συμπεριλαμβανομένου του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, του Συμβουλίου και του Ελεγκτικού Συνεδρίου) δημοσιεύουν πληροφορίες όταν υψηλόβαθμα μέλη του προσωπικού τους ζητούν έγκριση για εξωτερική απασχόληση, καθώς και τη συχνότητα δημοσίευσης των εν λόγω πληροφοριών, την έκταση και το περιεχόμενό τους.

Παρότι διαπίστωσε υψηλό επίπεδο ευαισθητοποίησης μεταξύ των 15 οργάνων σχετικά με τη σημασία της αυστηρής εφαρμογής των κανόνων στον συγκεκριμένο τομέα, η Διαμεσολαβήτρια διατύπωσε ωστόσο ορισμένες προτάσεις βελτίωσης. Η κ. O’Reilly πρότεινε στα θεσμικά όργανα να δημοσιεύουν πληροφορίες σχετικά με όλες τις περιπτώσεις αξιολόγησης αιτήματος για εξωτερική απασχόληση και, σε περίπτωση που το πρώην μέλος του προσωπικού μεταπηδά σε οργανισμό που είναι εγγεγραμμένος στο Μητρώο Διαφάνειας, στις πληροφορίες που δημοσιεύονται θα πρέπει να συμπεριλαμβάνεται σύνδεσμος στην καταχώριση του εν λόγω οργανισμού στο Μητρώο Διαφάνειας.

2.3 Πρόσβαση σε έγγραφα

Η «ταχεία διαδικασία» για την πρόσβαση σε έγγραφα τέθηκε επισήμως σε εφαρμογή τον Φεβρουάριο και αποτέλεσε γρήγορα σημαντικό στοιχείο της διαδικασίας διερεύνησης υποθέσεων. Βάσει του εν λόγω συστήματος, το γραφείο αποφασίζει εντός πέντε εργάσιμων ημερών από την ημερομηνία παραλαβής αναφοράς αν η αναφορά μπορεί να εξεταστεί, και στόχος του είναι η διατύπωση συμπεράσματος εντός 40 ημερών.

Μια βελγική ΜΚΟ χρησιμοποίησε τη διαδικασία για να υποβάλει αίτηση στον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Άμυνας (ΕΟΑ) για πρόσβαση σε έγγραφα. Η έρευνα είχε ως αποτέλεσμα αφενός τη δημοσίευση των εγγράφων (σχετικά με τις δραστηριότητες ομάδων άσκησης πίεσης στο πλαίσιο του ευρωπαϊκού προγράμματος έρευνας στον τομέα της άμυνας) και αφετέρου την πραγματοποίηση βελτιώσεων από τον ΕΟΑ στις διαδικασίες και στα συστήματά του για τον χειρισμό της πρόσβασης σε έγγραφα και την ανταπόκριση σε αυτή.

Ορισμένες φορές το υπό εξέταση θεσμικό όργανο παρεμποδίζει εκ των πραγμάτων την πρόσβαση σε έγγραφο λόγω καθυστέρησης ανταπόκρισης στο αρχικό αίτημα. Αυτό συνέβη στην περίπτωση ενός γερμανού πολίτη, ο οποίος ζήτησε πρόσβαση σε έγγραφα ενημέρωσης σχετικά με τις συναντήσεις μεταξύ του επιτρόπου της ΕΕ που είναι αρμόδιος για τον προϋπολογισμό και τους ανθρώπινους πόρους και τρίτων μερών. Ο ενδιαφερόμενος στράφηκε στη Διαμεσολαβήτρια διότι έπειτα από περισσότερο από ένα έτος η Επιτροπή δεν είχε ακόμη απαντήσει στο αίτημά του. Κατά τη διάρκεια της έρευνας, η Επιτροπή δήλωσε ότι εξακολουθούσε να μην είναι σε θέση να τοποθετηθεί επί του αιτήματος, με αποτέλεσμα η Διαμεσολαβήτρια να εκδώσει σύσταση λόγω αδικαιολόγητης καθυστέρησης. Κατόπιν τούτου, η Επιτροπή δημοσίευσε έγγραφα από 12 συναντήσεις, πράξη την οποία η Διαμεσολαβήτρια χαρακτήρισε ενδεδειγμένη.

Έπειτα από άλλη μια έρευνα, η κ. O’Reilly ενθάρρυνε την Επιτροπή να υιοθετήσει μια πρακτική και φιλική προς τον πολίτη προσέγγιση όσον αφορά τη διαφάνεια, ώστε να μη δημιουργεί μια εσφαλμένη εντύπωση μυστικότητας. Η Επιτροπή είχε χορηγήσει σε δημοσιογράφο μερική πρόσβαση σε έγγραφα σχετικά με ένα έργο της ΕΕ για την παροχή σημείων δωρεάν πρόσβασης σε ασύρματο δίκτυο σε πόλεις. Η Διαμεσολαβήτρια διαπίστωσε ότι οι απαλοιφές στοιχείων από την Επιτροπή στα έγγραφα δεν άπτονταν του αντικειμένου του αιτήματος του ενδιαφερομένου, όπως ανέφερε η Επιτροπή. Ωστόσο, η κ. O’Reilly πρότεινε, σε περίπτωση που ένα μικρό μέρος του εγγράφου δεν σχετίζεται με τις πληροφορίες που ζητεί ο ενδιαφερόμενος, να εξετάζει η Επιτροπή στο μέλλον το ενδεχόμενο δημοσιοποίησης και αυτών των πληροφοριών.

Η Διαμεσολαβήτρια εξέδωσε επίσης σύσταση σχετικά με την άρνηση της Επιτροπής να παράσχει πρόσβαση στο κοινό σε έγγραφα σχετικά με τη χρήση ΓΤΟ ως τροφίμων ή ζωοτροφών. Η μη κυβερνητική οργάνωση Greenpeace ζήτησε από την Επιτροπή να της χορηγήσει πρόσβαση στα έγγραφα στα οποία παρατίθενται οι διάφορες επιλογές που εξέτασε η Επιτροπή πριν από την υποβολή της πρότασής της, καθώς και στα έγγραφα σχετικά με τον τρόπο με τον οποίο προκρίθηκε η συγκεκριμένη επιλογή που παρουσιάστηκε στην πρόταση.

Σε μία ακόμη υπόθεση επιδιώχθηκε να αποσαφηνιστεί πότε τα μηνύματα ηλεκτρονικού ταχυδρομείου θεωρούνται έγγραφα για τους σκοπούς των αιτήσεων πρόσβασης σε έγγραφα. Στην εν λόγω έρευνα, η Διαμεσολαβήτρια ζήτησε από την Επιτροπή να διαμορφώσει την εσωτερική πολιτική της σχετικά με το πότε τα μηνύματα ηλεκτρονικού ταχυδρομείου του προσωπικού θεωρούνται έγγραφα και να τοποθετηθεί επί της άποψης της Διαμεσολαβήτριας ότι η πρόσβαση σε μηνύματα ηλεκτρονικού ταχυδρομείου του προσωπικού θα μπορούσε να είναι αναγκαία κατά την εξέταση αιτήσεων για πρόσβαση του κοινού σε έγγραφα της ΕΕ.

2.4 Θεμελιώδη δικαιώματα

Η Διαμεσολαβήτρια εξετάζει τακτικά αναφορές που αφορούν θεμελιώδη δικαιώματα όπως η ισότητα και η απαγόρευση των διακρίσεων. Μια υπάλληλος της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων (ΕΤΕπ) στράφηκε στη Διαμεσολαβήτρια και υπέβαλε αναφορά σχετικά με περίπτωση εισαγωγής διακρίσεων λόγω φύλου στην τράπεζα. Στο πλαίσιο της πολιτικής της τράπεζας για την καταγγελία δυσλειτουργιών, η ενδιαφερόμενη είχε υποβάλει έκθεση στην οποία ισχυριζόταν ότι η τράπεζα δεν παρέχει στις γυναίκες τις ίδιες ευκαιρίες με τους άνδρες όσον αφορά την πρόσβαση σε διευθυντικές θέσεις. Η Διαμεσολαβήτρια διαπίστωσε ότι η ΕΤΕπ καθυστέρησε υπερβολικά να απαντήσει στην έκθεση της ενδιαφερομένης και ζήτησε από την ΕΤΕπ να καταστήσει αυστηρότερη την πολιτική της για την καταγγελία δυσλειτουργιών, η οποία και συμφώνησε να το πράξει. Η Διαμεσολαβήτρια ζήτησε επίσης από την τράπεζα να καταβάλει μεγαλύτερες προσπάθειες για την επίτευξη ισόρροπης εκπροσώπησης ανδρών και γυναικών σε διευθυντικές θέσεις, και να αυξήσει το ποσοστό των γυναικών σε διευθυντικές θέσεις σε σχέση με τον στόχο του 33 % έως το 2021.

Προς το τέλος του 2018, η Διαμεσολαβήτρια έδωσε συνέχεια σε προγενέστερη έρευνα σχετικά με τον βαθμό στον οποίο γίνονται σεβαστά τα θεμελιώδη δικαιώματα κατά την εφαρμογή της πολιτικής συνοχής της ΕΕ από τα κράτη μέλη. Η κ. O’Reilly ζήτησε να πληροφορηθεί από την Επιτροπή τι είδους μέτρα έχει λάβει προκειμένου να συνδράμει τα κράτη μέλη στη θέσπιση ρυθμίσεων για την εξέταση καταγγελιών σχετικά με τα Ευρωπαϊκά Διαρθρωτικά και Επενδυτικά Ταμεία. Δεδομένου ότι η έρευνα αφορούσε τον τρόπο με τον οποίο οι χρηματοδοτικοί πόροι της ΕΕ δαπανώνται στα κράτη μέλη, η Διαμεσολαβήτρια κάλεσε επίσης τα μέλη του Ευρωπαϊκού Δικτύου Διαμεσολαβητών να εξετάσουν τον τρόπο εφαρμογής των κανόνων από τις κυβερνήσεις τους.

Στις αρχές του 2018, δύο συνδικαλιστικές οργανώσεις υπέβαλαν αναφορά στη Διαμεσολαβήτρια σχετικά με ένα έγγραφο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και ένα υπηρεσιακό έγγραφο εργασίας για τη διαχείριση της εναέριας κυκλοφορίας. Οι ενδιαφερόμενοι θεώρησαν ότι δεν γινόταν σεβαστό το θεμελιώδες δικαίωμα στην απεργία και ότι η Επιτροπή δεν είχε καμία εξουσία να ενεργήσει στον εν λόγω τομέα. Η Διαμεσολαβήτρια έκρινε ότι η Επιτροπή, ενθαρρύνοντας τα κράτη μέλη με τρόπο μη δεσμευτικό να εφαρμόζουν ορισμένες πρακτικές σε περίπτωση απεργίας, δεν είχε υπερβεί το αυστηρά καθορισμένο πεδίο αρμοδιοτήτων της. Επίσης, δεν βρήκε στοιχεία τα οποία να υποδεικνύουν ότι οι πρακτικές τις οποίες ενθαρρύνει η Επιτροπή παραβιάζουν το θεμελιώδες δικαίωμα στην απεργία.

2.5 Θέματα δεοντολογίας

Ένα μέρος του έργου του Διαμεσολαβητή αφορά την ευαισθητοποίηση των θεσμικών οργάνων της ΕΕ ως προς τον τρόπο με τον οποίο το κοινό αντιλαμβάνεται τόσο τα ίδια, όσο και τις ενέργειές τους. Σε αυτό το πνεύμα, και κατόπιν αναφοράς που υποβλήθηκε από μια ΜΚΟ που δραστηριοποιείται στον τομέα της διαφάνειας στις Βρυξέλλες, η κ. O’Reilly ζήτησε από τον Mario Draghi, τον πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (ΕΚΤ), να αναστείλει τη συμμετοχή του στην «ομάδα των τριάντα» (G30), μια ιδιωτική οργάνωση στην οποία συμμετέχουν οι επικεφαλής μεγάλων ιδιωτικών και κεντρικών τραπεζών, καθώς και μέλη της ακαδημαϊκής κοινότητας. Δεδομένου ότι ορισμένα από τα μέλη της G30 είναι επικεφαλής τραπεζών που τελούν, άμεσα ή έμμεσα, υπό την εποπτεία της ΕΚΤ, η Διαμεσολαβήτρια διαπίστωσε ότι η συνέχιση της συμμετοχής του προέδρου της ΕΚΤ στην G30 θα μπορούσε να υπονομεύσει την εμπιστοσύνη του κοινού στην ανεξαρτησία της τράπεζας. Η ΕΚΤ αρνήθηκε να εφαρμόσει τις προτάσεις της Διαμεσολαβήτριας. Η κ. O’Reilly εξέφρασε τη λύπη της για τη θέση της τράπεζας, αλλά ταυτόχρονα και την ελπίδα ότι η σύστασή της θα μπορούσε να προαγάγει την ενίσχυση της ευαισθητοποίησης σχετικά με τέτοιου είδους θέματα στο μέλλον.

Η Διαμεσολαβήτρια επικρότησε την ανακοίνωση της Επιτροπής στις αρχές του 2018 ότι θα αρχίσει να δημοσιεύει κάθε δίμηνο αναλυτικά στοιχεία σχετικά με τις δαπάνες μετακίνησης των επιτρόπων. Η Επιτροπή προέβη σε αυτή την ανακοίνωση την περίοδο που η Διαμεσολαβήτρια διενεργούσε έρευνα σχετικά με αναφορά που υπέβαλε η ΜΚΟ Access Info Europe, η οποία δραστηριοποιείται στον τομέα της διαφάνειας, όσον αφορά τον τρόπο με τον οποίο η Επιτροπή χειρίστηκε τις αιτήσεις πρόσβασης του κοινού στις δαπάνες μετακίνησης της Επιτροπής το 2016. Στην απόφαση περάτωσης της έρευνας, η Διαμεσολαβήτρια χαρακτήρισε τη νέα πολιτική δημοσιοποίησης «εξαιρετικά θετικό βήμα προς την κατεύθυνση της ενίσχυσης της διαφάνειας στον εν λόγω τομέα».

Μετά την εμφάνιση του κινήματος #MeToo, η Διαμεσολαβήτρια αποφάσισε να διενεργήσει έλεγχο σχετικά με τις πολιτικές κατά της παρενόχλησης τις οποίες εφαρμόζει η διοίκηση της ΕΕ. Επικοινώνησε γραπτώς με 26 θεσμικά όργανα και οργανισμούς της ΕΕ ζητώντας αναλυτικά στοιχεία σχετικά με τις εν λόγω πολιτικές και τον τρόπο εφαρμογής τους, καθώς και ενημέρωση σχετικά με το αν έχουν λάβει καταγγελίες περί παρενόχλησης και τον τρόπο χειρισμού τους. Οι βέλτιστες πρακτικές που εντόπισε η Διαμεσολαβήτρια αφορούν την ενίσχυση της ευαισθητοποίησης, την κατάρτιση, την εκτίμηση κινδύνου, την παρακολούθηση των πολιτικών και τα μέτρα αποκατάστασης. Ως γενική παρατήρηση, η Διαμεσολαβήτρια επισημαίνει ότι όλα τα μέλη του προσωπικού της ΕΕ, ανεξάρτητα από το καθεστώς τους, θα πρέπει να προστατεύονται από την παρενόχληση και ότι η προστασία αυτή θα πρέπει να αφορά πράξεις που τελούνται από όλες τις κατηγορίες προσωπικού.

Η Διαμεσολαβήτρια απηύθυνε επίσης ειδικές συστάσεις προς το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο σχετικά με τρόπους βελτίωσης των διαδικασιών που εφαρμόζει για τον χειρισμό καταγγελιών παρενόχλησης. Η σύσταση αυτή διατυπώθηκε μετά την υποβολή αναφοράς από μέλος του προσωπικού μιας πολιτικής ομάδας του Κοινοβουλίου σχετικά με τον χρόνο που χρειάστηκε η συμβουλευτική επιτροπή δεοντολογίας των βουλευτών για την εξέταση της υπόθεσης παρενόχλησής του. Η Διαμεσολαβήτρια επισήμανε ότι οι ελλείψεις στις διαδικασίες θα μπορούσαν να έχουν αρνητικές επιπτώσεις στην καταπολέμηση της παρενόχλησης σε όλες τις δημόσιες υπηρεσίες της ΕΕ γενικότερα και πρότεινε στο Κοινοβούλιο να καταρτίσει κατευθυντήριες γραμμές σχετικά με το χρονοδιάγραμμα ολοκλήρωσης των εργασιών της συμβουλευτικής επιτροπής δεοντολογίας των βουλευτών στο πλαίσιο μεμονωμένων υποθέσεων.

2.6 Οργανισμοί και λοιπά όργανα της ΕΕ

Πέραν της κίνησης ερευνών βάσει αναφορών ή αυτεπάγγελτα, η Διαμεσολαβήτρια επιδιώκει να επιφέρει αλλαγές στο πλαίσιο των θεσμικών οργάνων της ΕΕ και με άλλα μέσα, συμπεριλαμβανομένης της συμμετοχής σε δημόσιες διαβουλεύσεις που άπτονται του τομέα εργασιών της. Η κ. O’Reilly επικοινώνησε γραπτώς με τον πρόεδρο της Επιτροπής Jean-Claude Juncker στις αρχές του 2018 και υπέβαλε προτάσεις σχετικά με τη διαφάνεια του μοντέλου εκτίμησης του κινδύνου της ΕΕ στην αλυσίδα τροφίμων. Η κ. O’Reilly πρότεινε, μεταξύ άλλων, η Ευρωπαϊκή Αρχή για την Ασφάλεια των Τροφίμων να δημοσιεύει, χωρίς αδικαιολόγητη καθυστέρηση, τις ημερήσιες διατάξεις και τα πρακτικά των συνεδριάσεων που αφορούν την εκτίμηση κινδύνου. Επισήμανε ακόμη ότι το δημόσιο συμφέρον σε ό,τι αφορά την αξιοπιστία των επιστημονικών μελετών συνήθως έρχεται σε σύγκρουση με τα εμπορικά συμφέροντα για την προστασία των επιστημονικών πορισμάτων.

Δίνοντας συνέχεια στην αυτεπάγγελτη έρευνά της σχετικά με τον τρόπο με τον οποίο ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Φαρμάκων (EMA) χειρίζεται τις επαφές μεταξύ των φαρμακευτικών εταιρειών προτού αυτές υποβάλουν αιτήσεις για τη χορήγηση αδειών κυκλοφορίας, η Διαμεσολαβήτρια ξεκίνησε δημόσια διαβούλευση σχετικά με το ζήτημα αυτό τον Οκτώβριο του 2018. Στο πλαίσιο της διαβούλευσης ζητήθηκαν απόψεις σχετικά με το αν οι εν λόγω «δραστηριότητες πριν από την υποβολή αιτήσεων» είναι αρκούντως διαφανείς και αν πρέπει να ενισχυθεί η διαφάνεια όσον αφορά τις επιστημονικές συμβουλές που παρέχει ο EMA στους παρασκευαστές φαρμάκων. Η διαβούλευση διήρκεσε έως το τέλος Ιανουαρίου του 2019.

Μια έρευνα σχετικά με τον τρόπο με τον οποίο ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Ασφάλειας της Αεροπορίας (EASA) χειρίζεται τις αναφορές περιστατικών ασφάλειας οδήγησε τον Οργανισμό να αλλάξει την πρακτική του ώστε όσοι υποβάλλουν αναφορές σχετικά με ζητήματα ασφάλειας να ενημερώνονται αν ο EASA έχει την αρμοδιότητα να ενεργεί σε σχέση με τα ζητήματα που τίθενται. Η αλλαγή πολιτικής επήλθε αφού ένας μηχανικός συντήρησης αεροσκαφών στράφηκε στη Διαμεσολαβήτρια διότι δεν είχε λάβει καμία ενημέρωση σχετικά με αναφορά περιστατικού ασφάλειας που είχε υποβάλει.

Μια εμπορική επιχείρηση στράφηκε στη Διαμεσολαβήτρια έπειτα από απόπειρα του Εκτελεστικού Οργανισμού Έρευνας (REA) να ανακτήσει μέρος της συνεισφοράς που είχε καταβάλει στην εν λόγω επιχείρηση στο πλαίσιο χρηματοδοτούμενου από την ΕΕ έργου. Μετά την παρέμβαση της Διαμεσολαβήτριας, ο REA παραδέχτηκε ότι η αρχική του επεξήγηση στην αναφορά ως προς τον λόγο για τον οποίο επιθυμούσε να ανακτήσει το χρηματικό ποσό δεν ήταν αρκετά σαφής και δόθηκε μία ακόμη ευκαιρία στον ενδιαφερόμενο να υποβάλει διευκρινίσεις σχετικά με τα θέματα που έθεσε ο REA.

2.7 Συμβάσεις και επιχορηγήσεις της ΕΕ

Κάθε χρόνο η Διαμεσολαβήτρια εξετάζει διάφορες υποθέσεις σχετικά με τους χρηματοδοτικούς πόρους της ΕΕ. Μολονότι η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ορθώς διασφαλίζει τη διάθεση και δαπάνη των πόρων αυτών με τον ενδεδειγμένο τρόπο, διαπιστώνονται ορισμένες φορές παρανοήσεις ή δυσκολίες που προκύπτουν από αυτή τη διαδικασία επαλήθευσης.

Σε μία υπόθεση, ο ιδιοκτήτης μιας κροατικής επιχείρησης, μέλους κοινοπραξίας που υλοποιούσε έργο χρηματοδοτούμενο από την ΕΕ, στράφηκε στη Διαμεσολαβήτρια αφού η Επιτροπή επιδίωξε να ανακτήσει κονδύλια συνολικού ύψους που υπερέβαινε το ποσό που είχε λάβει η επιχείρηση. Κατόπιν παρέμβασης της Διαμεσολαβήτριας, η Επιτροπή συμφώνησε σε μείωση του προς ανάκτηση ποσού κατά περισσότερα από 300 000 ευρώ. Ωστόσο, δεν ζήτησε συγγνώμη από τον ενδιαφερόμενο ούτε έθεσε σε εφαρμογή μια άλλη σύσταση της Διαμεσολαβήτριας, για επανεξέταση μιας πτυχής των πορισμάτων του λογιστικού ελέγχου της. Η Διαμεσολαβήτρια συνέστησε στην Επιτροπή να μεριμνά στο μέλλον ώστε οι ενέργειές της κατά την επιβολή των δημοσιονομικών κανόνων να είναι δίκαιες και αναλογικές και να αντικατοπτρίζουν καλύτερα τις αξίες στις οποίες βασίζεται η ΕΕ.

Μία άλλη υπόθεση αφορούσε την απόφαση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής να ανακτήσει τους χρηματοδοτικούς πόρους που είχε χορηγήσει σε μια γερμανική μη κυβερνητική οργάνωση στο πλαίσιο του προγράμματος LIFE+ της ΕΕ. Η Επιτροπή έκρινε ότι οι εν λόγω πόροι συνιστούσαν κέρδος για τη ΜΚΟ και επιδίωξε να ανακτήσει το ποσό των 214 707 ευρώ. Οι ενδιαφερόμενοι αμφισβήτησαν τη θέση της Επιτροπής και στράφηκαν στη Διαμεσολαβήτρια. Κατά τη διάρκεια της έρευνας, η Επιτροπή συμφώνησε ότι δεν θα προσπαθήσει πλέον να ανακτήσει τους χρηματοδοτικούς πόρους.

Μία ακόμη έρευνα σχετική με χρηματοδοτικούς πόρους κινήθηκε όταν η Ένωση των Ευρωπαϊκών Πανεπιστημίων (EUA) υπέβαλε αναφορά στη Διαμεσολαβήτρια διότι η Επιτροπή είχε αρνηθεί να καταβάλει τις δαπάνες (83 000 ευρώ) με τις οποίες επιβαρύνθηκε η ένωση στο πλαίσιο του έργου ALFA-PUENTES, ενός έργου για την προώθηση της περιφερειακής ολοκλήρωσης της Λατινικής Αμερικής. Η Διαμεσολαβήτρια διαπίστωσε ότι η Επιτροπή δεν είχε παράσχει επαρκή αιτιολόγηση για την άρνησή της να καταβάλει το ποσό στην EUA και της ζήτησε να το πράξει. Ανταποκρινόμενη στο αίτημα της Διαμεσολαβήτριας, η Επιτροπή συζήτησε εκ νέου το θέμα με τους ενδιαφερομένους και συμφώνησε να καταβάλει τις δαπάνες.

2.8 Συμμετοχή των πολιτών στη χάραξη της πολιτικής της ΕΕ

Η ΕE, η οποία έχει 24 επίσημες γλώσσες και πάνω από 500 εκατομμύρια πολίτες, έχει δεσμευθεί να σέβεται και να διαφυλάσσει τη γλωσσική πολυμορφία. Επομένως, οι γλώσσες που χρησιμοποιούνται από τα θεσμικά όργανα της ΕΕ κατά την επικοινωνία τους με το κοινό έχουν ιδιαίτερη σημασία. Όλες οι νομοθετικές πράξεις της ΕΕ πρέπει να δημοσιεύονται σε όλες τις επίσημες γλώσσες, αλλά πέραν αυτών των συγκεκριμένων περιπτώσεων τα θεσμικά όργανα της ΕΕ διαθέτουν κάποιου βαθμού διακριτική ευχέρεια όσον αφορά τις γλώσσες που μπορούν να χρησιμοποιούν σε συγκεκριμένες καταστάσεις.

Ωστόσο, παρατηρείται ασυνέπεια μεταξύ των θεσμικών οργάνων ως προς το πότε και το πώς εφαρμόζουν τη γλωσσική πολιτική, με ιδιαίτερο τομέα ανησυχίας τους ιστότοπούς τους. Η Διαμεσολαβήτρια πραγματοποίησε από τον Ιούλιο έως τον Σεπτέμβριο δημόσια διαβούλευση για την υποβολή παρατηρήσεων σχετικά με τους τρόπους με τους οποίους τα θεσμικά όργανα της ΕΕ μπορούν να επικοινωνούν καλύτερα με το κοινό. Κατά τη διαβούλευση ελήφθησαν 286 απαντήσεις, οι οποίες προέρχονταν στη συντριπτική τους πλειονότητα από ιδιώτες (247), ενώ τρεις προέρχονταν από κράτη μέλη και δύο από οργανισμούς της ΕΕ. Ανάλυση των απαντήσεων θα δημοσιευθεί στον ιστότοπο του Διαμεσολαβητή το 2019.

Η συμμετοχή των πολιτών στη διαδικασία λήψης αποφάσεων εξαρτάται από το αν έχουν έγκαιρη πρόσβαση στις σχετικές πληροφορίες. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί μία υπόθεση πρόσβασης σε έγγραφα: πρόκειται για μια ΜΚΟ που δραστηριοποιείται στον τομέα της προστασίας των ζώων και η οποία στράφηκε στη Διαμεσολαβήτρια αφού η Επιτροπή αρνήθηκε να παράσχει πρόσβαση σε έγγραφα σχετικά με τους υπολογισμούς που πραγματοποιήθηκαν για την εκτίμηση της χρήσης ζώων στο πλαίσιο σχεδίου αξιολόγησης επιπτώσεων. Η αξιολόγηση διενεργήθηκε στο πλαίσιο τροποποίησης του δικαίου της ΕΕ που διέπει την αδειοδότηση και την αξιολόγηση χημικών προϊόντων (REACH). Κατά τη διάρκεια της έρευνας, η Επιτροπή δημοσίευσε τα έγγραφα, και πρόκειται για ένα βήμα προόδου σε εναρμόνιση και με μια πρόσφατη απόφαση που εξέδωσε το Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης σχετικά με την πρόσβαση σε έγγραφα που αφορούν νομοθετικές πρωτοβουλίες.

Η Διαμεσολαβήτρια συνέχισε να στηρίζει σθεναρά την Ευρωπαϊκή Πρωτοβουλία Πολιτών (ΕΠΠ), στο πλαίσιο της οποίας η Ευρωπαϊκή Επιτροπή πρέπει να εξετάζει τη νομοθεσία σχετικά με ένα ζήτημα για το οποίο έχουν συγκεντρωθεί περισσότερες από ένα εκατομμύριο υπογραφές από τουλάχιστον επτά κράτη μέλη. Σε ομιλία της επ’ ευκαιρία του εορτασμού της Ημέρας ΕΠΠ, η κ. O’Reilly επισήμανε ότι το γραφείο της θα παρακολουθεί τον τρόπο εφαρμογής της προβλεπόμενης νέας νομοθεσίας σχετικά με την ΕΠΠ.

3 Επικοινωνία και συνεργασία

3.1 Επικοινωνία

Το γραφείο του Διαμεσολαβητή πραγματοποίησε το 2018 δύο σημαντικά βήματα προόδου στο πλαίσιο του μόνιμου στόχου του για αύξηση της προβολής του. Το πρώτο βήμα ήταν η γενική αναμόρφωση του ιστότοπου, η νέα έκδοση του οποίου θα εγκαινιαστεί τον Ιούλιο. Ο νέος ιστότοπος είναι περισσότερο φιλικός προς τον χρήστη, με βελτιωμένη λειτουργία αναζήτησης ώστε οι υποθέσεις να εμφανίζονται διατεταγμένες ανά θέμα, μορφή και ημερομηνία. Σημαντικές έρευνες, δημοσιεύσεις και εκδηλώσεις προβάλλονται σε περίοπτη θέση ώστε ο χρήστης να είναι σε θέση να πάρει άμεσα μια γενική εικόνα των δραστηριοτήτων του γραφείου.

Η Διαμεσολαβήτρια δημιούργησε επίσης ένα νέο βίντεο στο οποίο παρουσιάζεται με απλό τρόπο η φύση του έργου της. Στο βίντεο αναδεικνύονται τρεις τομείς τους οποίους μπορεί να διερευνά η Διαμεσολαβήτρια: πρόσβαση σε πληροφορίες, προβλήματα με τη χρηματοδότηση της ΕΕ και διαφάνεια των δραστηριοτήτων των ομάδων άσκησης πίεσης. Οι διαφορετικοί τομείς έρευνας χωρίζονται επίσης σε τρία πολύ σύντομα βίντεο, τα οποία μπορούν εύκολα να κοινοποιηθούν στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.

Οι ακόλουθοι του λογαριασμού του γραφείου στο Twitter —@EUOmbudsman— αυξήθηκαν κατά 17 % κατά τη διάρκεια του έτους, ενώ οι ακόλουθοι του λογαριασμού του στο LinkedIn αυξήθηκαν κατά 13 %. Οι ακόλουθοι στις πλατφόρμες στις οποίες έχει επεκταθεί τελευταία ο Διαμεσολαβητής, όπως το Instagram, παρουσίασαν μεγάλη αύξηση (61 %), ενώ αυξήθηκε κατά 40 % και το αναγνωστικό κοινό της σελίδας του Διαμεσολαβητή στο Medium.

Η Διαμεσολαβήτρια προκήρυξε τον Οκτώβριο διαγωνισμό για την απονομή του Βραβείου Χρηστής Διοίκησης 2019, έπειτα από την εξαιρετικά επιτυχή πρώτη διοργάνωση, στο πλαίσιο της οποίας προτάθηκαν έργα από ευρύ φάσμα θεσμικών και λοιπών οργάνων και οργανισμών της ΕΕ. Οι υποψηφιότητες για το βραβείο μπορούν να υποβληθούν από μέλη του προσωπικού της ΕΕ ή από επιχειρήσεις, ενώσεις ή ομάδες της κοινωνίας των πολιτών. Κατά την πρόσκληση υποβολής υποψηφιοτήτων, η Διαμεσολαβήτρια επισήμανε ότι «η επίσημη αναγνώριση αυτού του έργου συμβάλλει στην ανταλλαγή βέλτιστων πρακτικών μεταξύ των θεσμικών οργάνων» και ευελπιστεί ότι το εν λόγω βραβείο θα χρησιμεύσει ως πηγή έμπνευσης για μελλοντικά σχέδια. Η τελετή απονομής του βραβείου θα πραγματοποιηθεί τον Ιούνιο του 2019.

Το Γραφείο του Διαμεσολαβητή είχε τη χαρά να συμμετάσχει στην Ευρωπαϊκή Εκδήλωση για τη Νεολαία του 2018, στο πλαίσιο της οποίας χιλιάδες νέοι συγκεντρώθηκαν στο Στρασβούργο για δύο ημέρες τον Ιούνιο. Στην εκδήλωση έλαβαν μέρος πολλά μέλη του προσωπικού, τα οποία εξήγησαν τον τρόπο με τον οποίο το γραφείο βοηθά τους πολίτες, καθώς και τον τρόπο με τον οποίο προωθεί το έργο του στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Η κ. O’Reilly εκφώνησε την κεντρική ομιλία, κατά την οποία υπενθύμισε στους νέους τη δύναμη της ψήφου και τους ενθάρρυνε να δουν τις ευρωπαϊκές εκλογές ως ευκαιρία για να κάνουν χρήση αυτής της δύναμης ώστε να επηρεάσουν στις αποφάσεις που λαμβάνονται σε επίπεδο ΕΕ.

3.2 Σχέσεις με τα θεσμικά όργανα της ΕΕ

3.2.1 Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο

Η Διαμεσολαβήτρια εκτιμά ιδιαιτέρως τη στενή σχέση της με το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Οι βουλευτές του εκλέγουν τον Διαμεσολαβητή, ο οποίος έχει ως στόχο να βοηθήσει όσους αντιμετωπίζουν προβλήματα με τη διοίκηση της Ένωσης. Κατά τη διάρκεια του 2018, η Διαμεσολαβήτρια απευθύνθηκε στην ολομέλεια του Κοινοβουλίου και αντάλλαξε απόψεις με διάφορες επιτροπές, συμπεριλαμβανομένης της Επιτροπής Αναφορών, της Επιτροπής Νομικών Θεμάτων, της Επιτροπής Διεθνούς Εμπορίου, της Επιτροπής Συνταγματικών Υποθέσεων και της Επιτροπής Ελέγχου του Προϋπολογισμού. Η Διαμεσολαβήτρια συναντήθηκε με τον πρόεδρο Antonio Tajani και με πολλούς βουλευτές του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, οι οποίοι εκπροσωπούσαν όλες τις μεγάλες πολιτικές ομάδες. Η Διαμεσολαβήτρια προσβλέπει στη διατήρηση εποικοδομητικής σχέσης και με το νέο Κοινοβούλιο που θα εκλεγεί το 2019.

3.2.2 Επιτροπή Αναφορών

Ο συνεχής διάλογος με την Επιτροπή Αναφορών είναι θεμελιώδους σημασίας για τη λειτουργία ενός αποτελεσματικού συστήματος αντιμετώπισης των ανησυχιών του κοινού που στρέφεται στην Επιτροπή Αναφορών ή στον Διαμεσολαβητή για καθοδήγηση και συνδρομή. Ενώ ο Διαμεσολαβητής ασχολείται με αναφορές κατά των θεσμικών και λοιπών οργάνων και των οργανισμών της ΕΕ, η Επιτροπή Αναφορών επιλαµβάνεται αναφορών σχετικά µε τις δραστηριότητες της ΕΕ σε ολόκληρη την Ευρώπη. Το 2018 η εν λόγω επιτροπή εργάστηκε παράλληλα σε πολλούς φακέλους που σχετίζονταν με το έργο της Διαμεσολαβήτριας. Η Διαμεσολαβήτρια ήταν στην ευχάριστη θέση να γνωρίζει ότι μπορούσε να βασιστεί στη σθεναρή στήριξη των βουλευτών της Επιτροπής Αναφορών που εκπροσωπούν όλες τις πολιτικές ομάδες, και ανυπομονεί για τη συνεργασία της με τη νέα επιτροπή που θα συσταθεί.

3.2.3 Ευρωπαϊκή Επιτροπή

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή επιβλέπει το μεγαλύτερο μέρος του διοικητικού έργου της ΕΕ και προσελκύει ιδιαιτέρως την προσοχή του κοινού. Καθώς η Επιτροπή αποτελεί το μεγαλύτερο θεσμικό όργανο της ΕΕ με δραστηριότητα με τεράστιο αντίκτυπο στη ζωή εκατομμυρίων ανθρώπων, είναι φυσικό σημαντικό ποσοστό των αναφορών που υποβάλλονται στον Διαμεσολαβητή να αφορά το έργο του θεσμικού αυτού οργάνου. Η Διαμεσολαβήτρια συναντήθηκε το 2018 με τον πρόεδρο Juncker και διάφορους επιτρόπους προκειμένου να τους μεταφέρει τους προβληματισμούς των Ευρωπαίων. Η Επιτροπή έχει ήδη εντυπωσιακά υψηλά πρότυπα δημόσιας διοίκησης. Ωστόσο, χρειάζονται ακόμη βελτιώσεις σε πολλούς τομείς. Ως εκ τούτου, η τακτική, ανοιχτή και ειλικρινής συνεργασία μεταξύ των υπηρεσιών των δύο θεσμικών οργάνων είναι η πλέον αποτελεσματική μορφή συνεργασίας.

3.2.4 Άλλα θεσμικά και λοιπά όργανα και οργανισμοί

Η Διαμεσολαβήτρια διατηρεί επίσης σχέσεις με τα άλλα θεσμικά και λοιπά όργανα και τους οργανισμούς της ΕΕ με σκοπό την παρατήρηση και τη στήριξη της διοικητικής φιλοσοφίας και της διοργανικής συνεργασίας. Το 2018 η Διαμεσολαβήτρια είχε στενή επαφή με τον Ευρωπαίο Επόπτη Προστασίας Δεδομένων (ΕΕΠΔ), την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ), την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων (ΕΤΕπ), το Ευρωπαϊκό Ελεγκτικό Συνέδριο (ΕΕΣ) και διάφορους άλλους οργανισμούς. Οι στενές σχέσεις με όλα τα θεσμικά και λοιπά όργανα και τους οργανισμούς της ΕΕ αποτελεί σημαντικό στοιχείο της στρατηγικής «Με ορίζοντα το 2019» της Διαμεσολαβήτριας, με σκοπό να οικοδομηθεί στην ΕΕ μια διοίκηση περισσότερο ανοιχτή και προσανατολισμένη στην υπηρεσία όλων όσων ζουν στην Ευρώπη.

3.2.5 Η Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για τα δικαιώματα των ατόμων με αναπηρίες

Ως μέλος του πλαισίου της ΕΕ σχετικά με τη Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για τα δικαιώματα των ατόμων με αναπηρίες (CRPD), η Διαμεσολαβήτρια προασπίζει, προωθεί και παρακολουθεί την εφαρμογή της σύμβασης από τη διοίκηση της ΕΕ. Τον Σεπτέμβριο η Διαμεσολαβήτρια ανέλαβε την προεδρία του πλαισίου της ΕΕ για ένα έτος.

Στη στρατηγική της έρευνα όσον αφορά τη μεταχείριση ατόμων με αναπηρίες στο πλαίσιο του κοινού συστήματος υγειονομικής ασφάλισης της ΕΕ (JSIS), η Διαμεσολαβήτρια συνέστησε στην Επιτροπή να αναθεωρήσει τις διατάξεις που διέπουν το JSIS με στόχο τη διασφάλιση της συμμόρφωσης προς την CRPD. Η Διαμεσολαβήτρια προσδιόρισε περαιτέρω μια σειρά συστημικών ζητημάτων σχετικά με την προστασία των δικαιωμάτων των ατόμων με αναπηρίες και προέβη σε μια σειρά εισηγήσεων. Εξέδωσε επίσης έκθεση σχετικά με τη διαβούλευση που πραγματοποίησε με ενώσεις μελών του προσωπικού της ΕΕ με αναπηρίες —ή υπαλλήλων που έχουν στην οικογένειά τους κάποιο άτομο με αναπηρίες— και με το Ευρωπαϊκό Φόρουμ Ατόμων με Αναπηρίες.

Η Διαμεσολαβήτρια περάτωσε τη στρατηγική της έρευνα σχετικά με την προσβασιμότητα των ιστότοπων της Επιτροπής και των διαδικτυακών εργαλείων για τα άτομα με αναπηρίες. Διαπίστωσε με ικανοποίηση ότι η Επιτροπή λαμβάνει μέτρα για τη βελτίωση της διαδικτυακής προσβασιμότητας, ενώ διατύπωσε επίσης μια σειρά προτάσεων προς τον σκοπό αυτό. Για παράδειγμα, πρότεινε στην Επιτροπή να παρέχει διαδικτυακό περιεχόμενο σε προσβάσιμες μορφές που πληρούν υψηλά διεθνή πρότυπα σε ευρύ φάσμα ιστότοπων, να καταρτίσει σχέδιο δράσης για τη διαδικτυακή προσβασιμότητα και να θεσπίσει υποχρεωτική κατάρτιση σχετικά με τη διαδικτυακή προσβασιμότητα για όλα τα μέλη του προσωπικού που εργάζονται στους ιστότοπους.

Τον Δεκέμβριο η Διαμεσολαβήτρια εξέδωσε συστάσεις στο πλαίσιο κοινής έρευνας για δύο αναφορές σχετικά με την προσβασιμότητα υποψηφίων με προβλήματα όρασης σε διαδικασίες επιλογής της Ευρωπαϊκής Υπηρεσίας Επιλογής Προσωπικού (EPSO). Η Διαμεσολαβήτρια ζήτησε από την EPSO να μεριμνήσει ώστε το ηλεκτρονικό έντυπο αίτησης για τις διαδικασίες επιλογής να πληροί όλες τις απαιτήσεις προσβασιμότητας για υποψηφίους με προβλήματα όρασης. Ζήτησε επίσης την έγκαιρη θέσπιση υποστηρικτικών τεχνολογιών για τους υποψηφίους κατά τη διάρκεια των δοκιμασιών σε ηλεκτρονικό υπολογιστή, οι οποίες διεξάγονται σε διάφορα εξεταστικά κέντρα ανά τον κόσμο.

Σε συνέχεια της αυτεπάγγελτης έρευνάς της σχετικά με τον σεβασμό των θεμελιωδών δικαιωμάτων κατά την εφαρμογή της πολιτικής συνοχής της ΕΕ, η Διαμεσολαβήτρια επικοινώνησε γραπτώς με την Επιτροπή σχετικά με την απαίτηση εφαρμογής από τα κράτη μέλη αποτελεσματικών μηχανισμών υποβολής καταγγελιών όσον αφορά τα Ευρωπαϊκά Διαρθρωτικά και Επενδυτικά Ταμεία. Ζήτησε, για παράδειγμα, να πληροφορηθεί τι είδους μέτρα έχει λάβει η Επιτροπή για να συνδράμει τα κράτη μέλη στη θέσπιση σχετικών ρυθμίσεων, καθώς και τον τρόπο με τον οποίο παρακολουθεί τη συμμόρφωση των κρατών μελών με την εν λόγω υποχρέωση.

Η Διαμεσολαβήτρια επικοινώνησε επίσης γραπτώς με την Επιτροπή όσον αφορά τα Ευρωπαϊκά Σχολεία και τα παιδιά με αναπηρίες. Ζήτησε από την Επιτροπή να λάβει τα απαραίτητα μέτρα ώστε οι γονείς των παιδιών με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες που αποκλείονται από τα Ευρωπαϊκά Σχολεία να μην υποχρεώνονται να συνεισφέρουν στις εκπαιδευτικές δαπάνες των παιδιών τους.

3.3 Ευρωπαϊκό Δίκτυο Διαμεσολαβητών

Το κυριότερο γεγονός για το Ευρωπαϊκό Δίκτυο Διαμεσολαβητών (ENO) —το οποίο αποτελείται από 96 γραφεία σε 36 ευρωπαϊκές χώρες και την Επιτροπή Αναφορών του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου— ήταν η διάσκεψη που πραγματοποιήθηκε τον Μάρτιο με τη συμμετοχή σύσσωμου του δικτύου, καθώς και οργανισμών με έδρα τις Βρυξέλλες και δημοσιογράφων. Στην εναρκτήρια σύνοδο συζητήθηκε ένα θέμα κρίσιμο για το έργο όλων των διαμεσολαβητών, και συγκεκριμένα πώς θα καταστεί η κοινωνία δίκαιη και χωρίς αποκλεισμούς για τους πολίτες. Η κ. O’Reilly καθόρισε το πλαίσιο, παροτρύνοντας τους διαμεσολαβητές να βοηθήσουν ώστε ο προσφάτως συμφωνηθείς ευρωπαϊκός πυλώνας κοινωνικών δικαιωμάτων να γίνει πραγματικότητα. Η κύρια συζήτηση αφορούσε τους τρόπους καλύτερης συνεργασίας μεταξύ των διαμεσολαβητών για την προώθηση της κοινωνικής δικαιοσύνης, τον τρόπο προσαρμογής της πολιτικής της ΕΕ στο εθνικό πλαίσιο και τις προβλέψεις σχετικά με την πιθανή εικόνα της ΕΕ στο μέλλον. Σε επακόλουθη συζήτηση δόθηκε έμφαση στους τρόπους με τους οποίους οι διαμεσολαβητές, ενίοτε σε συνεργασία με άλλους φορείς, όπως το χρηματοδοτούμενο από την ΕΕ δίκτυο SOLVIT, μπορούν να συνδράμουν τους πολίτες που αντιμετωπίζουν προβλήματα λόγω μη ορθής επιβολής του δικαίου της ΕΕ. Διάφοροι διαμεσολαβητές επέστησαν την προσοχή σε διασυνοριακά ζητήματα, όπως τα προβλήματα σχετικά με τις πληρωμές παροχών κοινωνικής πρόνοιας.

Στον απόηχο της διάσκεψης του Μαρτίου, το γραφείο του Διαμεσολαβητή διοργάνωσε στις Βρυξέλλες σεμινάριο με τη συμμετοχή αξιωματικών συνδέσμων και εμπειρογνωμόνων σε θέματα επικοινωνίας από το δίκτυο. Στο πλαίσιο του σεμιναρίου διερευνήθηκαν πιθανοί τρόποι εμβάθυνσης της συνεργασίας στο πλαίσιο του ENO, εξετάστηκαν βέλτιστες πρακτικές για την εξασφάλιση της συμμετοχής των πολιτών στον σύγχρονο υπερσυνδεδεμένο κόσμο και διατυπώθηκαν εκτιμήσεις ως προς τα διδάγματα που μπορούν να αντληθούν από την έρευνα του ΟΟΣΑ σχετικά με τον ρόλο των θεσμών των διαμεσολαβητών στην ανοιχτή διακυβέρνηση.

Το ENO συνέχισε να επικεντρώνεται σε παράλληλες έρευνες και πρωτοβουλίες των ενδιαφερόμενων γραφείων διαμεσολαβητών. Στις αρχές του 2018, η Διαμεσολαβήτρια περάτωσε μια στρατηγική πρωτοβουλία για την εξέταση της εφαρμογής μιας νομοθετικής πράξης της ΕΕ [κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 1005/2009] για τις ουσίες που καταστρέφουν τη στιβάδα του όζοντος. Στην επιστολή περάτωσης, η κ. O’Reilly επισήμανε ότι η Επιτροπή δεν είχε παράσχει ακόμη στα κράτη μέλη τη συνδρομή της για τη διεξαγωγή των οικείων επιθεωρήσεων συμμόρφωσης, παρά το γεγονός ότι δικαιούται να το πράξει βάσει του συγκεκριμένου κανονισμού. Διάφορα εθνικά γραφεία διαμεσολαβητών παρουσίασαν επισκόπηση του τρόπου εφαρμογής του δικαίου της ΕΕ σε εθνικό επίπεδο.

Μία άλλη πρωτοβουλία σχετική με τη συνεργασία με τους εθνικούς διαμεσολαβητές αφορούσε τον βαθμό στον οποίο η Επιτροπή αξιολογεί τη συμμόρφωση των εθνικών οργανισμών εξαγωγικών πιστώσεων (εθνικοί φορείς οι οποίοι παρέχουν χρηματοδοτική στήριξη σε εταιρείες που δραστηριοποιούνται σε ριψοκίνδυνες αγορές) προς τους κανόνες της ΕΕ σχετικά με τα ανθρώπινα δικαιώματα και τα περιβαλλοντικά ζητήματα. Οι εθνικοί διαμεσολαβητές κλήθηκαν να διατυπώσουν τις απόψεις τους επί του θέματος αυτού. Η έρευνα, η οποία διενεργήθηκε μετά την υποβολή αναφοράς από διεθνή συνασπισμό ΜΚΟ, είχε ως συνέπεια την έκδοση σύστασης, δεδομένου ότι η Διαμεσολαβήτρια διαπίστωσε ότι η ετήσια ανασκόπηση της Επιτροπής όσον αφορά τους εν λόγω οργανισμούς ήταν ελλιπής. Το θέμα αυτό αποτέλεσε επίσης αντικείμενο ακρόασης ενώπιον της Επιτροπής Διεθνούς Εμπορίου του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, κατά τη διάρκεια της οποίας οι βουλευτές συντάχθηκαν με τη θέση της Διαμεσολαβήτριας. Η Επιτροπή συμφώνησε να λάβει υπόψη τη σύσταση της Διαμεσολαβήτριας και, κατά την περάτωση της έρευνας, η Διαμεσολαβήτρια ζήτησε από την Επιτροπή να υποβάλει σχετική έκθεση προόδου μετά την παρέλευση ενός έτους.

Η διαδικασία υποβολής ερωτημάτων, στο πλαίσιο της οποίας το γραφείο του Ευρωπαίου Διαμεσολαβητή επικουρεί τα μέλη του ENO στο έργο τους, εξασφαλίζοντας απαντήσεις εμπειρογνωμόνων από τα θεσμικά όργανα της ΕΕ σε θέματα δικαίου της ΕΕ, συνέχισε να αποτελεί εξαιρετικά χρήσιμο πόρο για τα μέλη του ENO. Ένα ερώτημα αυτού του είδους υποβλήθηκε από το Γραφείο του Ισπανού Διαμεσολαβητή, το οποίο απηύθυνε στην Ευρωπαία Διαμεσολαβήτρια επιστολή σχετικά με τις κοινές επιχειρήσεις επιστροφής υπό τον συντονισμό του Frontex. Το ισπανικό γραφείο επισήμανε ορισμένα προβλήματα, μεταξύ των οποίων το γεγονός ότι οι επαναπατριζόμενοι δεν ενημερώνονται για την ύπαρξη μηχανισμού υποβολής καταγγελιών και το ότι ο εν λόγω μηχανισμός δεν ήταν διαθέσιμος ούτε σε έντυπη μορφή ούτε στην κατάλληλη γλώσσα (εν προκειμένω, στα ισπανικά). Το ερώτημα είχε ως αποτέλεσμα να διαθέσει ο Frontex το έντυπο της αίτησης τόσο στον ιστότοπό του όσο και σε έντυπη μορφή, καθώς και τη μετάφρασή του στην ισπανική, ρωσική, σερβική και αλβανική γλώσσα.

Συνεχίζοντας τις τακτικές επισκέψεις της στα γραφεία των εθνικών ομολόγων της, η κ. O’Reilly μετέβη τον Φεβρουάριο στην Ελλάδα, όπου την υποδέχθηκε ο Συνήγορος του Πολίτη Ανδρέας Ποττάκης. Στο πλαίσιο του ταξιδιού της, η κ. O’Reilly συναντήθηκε με διάφορα μέλη της ελληνικής κυβέρνησης και συνομίλησε με τοπικούς ενδιαφερόμενους φορείς και δημοσιογράφους σχετικά με το έργο της στον τομέα της διαφάνειας και της λογοδοσίας στην ΕΕ. Επισκέφθηκε επίσης τον καταυλισμό προσφύγων του Ελαιώνα, κοντά στην Αθήνα.

3.4 Η Διαμεσολαβήτρια επισκέπτεται την Ουάσινγκτον

Τον Δεκέμβριο του 2018 η Διαμεσολαβήτρια μετέβη στην Ουάσινγκτον, όπου συναντήθηκε με ευρύ φάσμα υπεύθυνων χάραξης πολιτικής των ΗΠΑ, γραφείων εποπτείας, ΜΚΟ, ομάδων προβληματισμού, ακαδημαϊκών και άλλων συνομιλητών, προκειμένου να ενημερωθεί για τα πρότυπα και τους κανόνες δεοντολογίας, διαφάνειας και λογοδοσίας, καθώς και για την εφαρμογή τους, στο πλαίσιο της κυβέρνησης και του Κογκρέσου των ΗΠΑ. Η Διαμεσολαβήτρια συζήτησε ζητήματα όπως οι περιπτώσεις μεταπήδησης από τον δημόσιο στον ιδιωτικό τομέα και αντιστρόφως, οι δραστηριότητες των ομάδων άσκησης πίεσης, η προστασία των μαρτύρων δημοσίου συμφέροντος και ο νόμος για την ελεύθερη πρόσβαση στην πληροφόρηση με διάφορους αξιωματούχους των ΗΠΑ. Η κ. O’Reilly πραγματοποίησε συναντήσεις με μέλη του Κογκρέσου, γενικούς επιθεωρητές και ειδικούς συμβούλους, ενώ εκφώνησε επίσης ενώπιον του German Marshall Fund ομιλία σχετικά με τον λαϊκισμό και την εμπιστοσύνη του κοινού.

4 Υποθέσεις και αναφορές: πώς εξυπηρετούμε το κοινό

Η βασική αποστολή του Ευρωπαίου Διαμεσολαβητή είναι να μεριμνά ώστε η διοίκηση της ΕΕ να υπηρετεί το δημόσιο συμφέρον, και να παρέχει συνδρομή σε όλους εκείνους που αντιμετωπίζουν προβλήματα με τα θεσμικά όργανα της ΕΕ. Ενώ η Διαμεσολαβήτρια εξακολουθεί να χρησιμοποιεί τις εξουσίες της σε ό,τι αφορά τη διεξαγωγή αυτεπάγγελτων ερευνών για την υπηρέτηση του δημόσιου συμφέροντος, το έργο του γραφείου του Διαμεσολαβητή βασίζεται σε μεγάλο βαθμό στις αναφορές που υποβάλλουν ιδιώτες, ακαδημαϊκοί, επιχειρήσεις και άλλοι οργανισμοί.

Το γραφείο του Διαμεσολαβητή επιδιώκει διαρκώς τη βελτίωση των μεθόδων εργασίας του, ώστε να λειτουργεί με όσο το δυνατόν μεγαλύτερη ευελιξία και αποτελεσματικότητα κατά την παροχή συνδρομής σε όσους ζητούν τη βοήθειά του. Αυτό αποτέλεσε και την κατευθυντήρια αρχή για την αναθεώρηση των εκτελεστικών διατάξεων όσον αφορά τον χειρισμό των αναφορών, οι οποίες έχουν πλέον εδραιωθεί.

Ο νέος ιστότοπος του Διαμεσολαβητή, ο οποίος εγκαινιάστηκε το 2018, περιλαμβάνει επίσης ένα ανανεωμένο και φιλικό περιβάλλον εργασίας για τους πιθανούς ενδιαφερόμενους. Η ίδια πολυμορφία που χαρακτηρίζει την ομάδα των υπαλλήλων του γραφείου που χειρίζονται τις υποθέσεις χαρακτηρίζει και τον νέο ιστότοπο, ο οποίος αντικατοπτρίζει τη δέσμευση του Διαμεσολαβητή να παρέχει τη συνδρομή του και στις 24 επίσημες γλώσσες της ΕΕ σε όσους τη ζητούν.

Μία ακόμη νέα πρωτοβουλία, η οποία δρομολογήθηκε επισήμως το 2018, είναι η «ταχεία διαδικασία» του Διαμεσολαβητή για την εξέταση αναφορών σχετικά με την πρόσβαση του κοινού σε έγγραφα που κατέχουν τα θεσμικά όργανα της ΕΕ. Δεδομένου του συχνά επείγοντος χαρακτήρα των εν λόγω αναφορών, η Διαμεσολαβήτρια αποφάσισε να υιοθετήσει μια πιο ευέλικτη και απλουστευμένη προσέγγιση για τον χειρισμό αυτών των αναφορών.

Στο πλαίσιο της εξέτασης των αναφορών σχετικά με την πρόσβαση σε έγγραφα, το γραφείο του Διαμεσολαβητή επικοινωνεί πλέον με το θεσμικό όργανο σε πρώιμο στάδιο της διαδικασίας, όπου αυτό κρίνεται αναγκαίο. Ο γενικός στόχος είναι η λήψη απόφασης εντός 40 ημερών.

4.1 Είδος και προέλευση των αναφορών

4.1.1 Επισκόπηση αναφορών και στρατηγικών ερευνών

Παρότι οι εργασίες του γραφείου αφορούν, στη συντριπτική τους πλειονότητα, υποθέσεις βάσει αναφορών, η Διαμεσολαβήτρια κινεί επίσης ευρύτερες στρατηγικές έρευνες και αναλαμβάνει στρατηγικές πρωτοβουλίες όταν θεωρεί ότι συντρέχουν λόγοι. Οι υποθέσεις αυτές διερευνώνται με πρωτοβουλία της Διαμεσολαβήτριας, σε περίπτωση που εντοπίσει κάποιο συστημικό ζήτημα που θα πρέπει να εξεταστεί με γνώμονα το δημόσιο συμφέρον ή σε περίπτωση που λάβει μία ή περισσότερες αναφορές σχετικά με ένα ζήτημα συστημικής σημασίας.

4.1.2 Αναφορές που δεν εμπίπτουν στο πεδίο αρμοδιοτήτων του Διαμεσολαβητή

Το 2018 η Ευρωπαία Διαμεσολαβήτρια διεκπεραίωσε 1 300 αναφορές που δεν ενέπιπταν στο πεδίο αρμοδιοτήτων της, κυρίως διότι δεν σχετίζονταν με ενέργειες θεσμικού οργάνου ή οργανισμού της ΕΕ.

Οι εν λόγω αναφορές αφορούσαν κατά κύριο λόγο προβλήματα που αντιμετώπιζαν οι ενδιαφερόμενοι με εθνικούς ή περιφερειακούς δημόσιους φορείς, εθνικά ή διεθνή δικαστήρια και ιδιωτικούς φορείς. Οι αναφορές περιλάμβαναν ζητήματα σχετικά με την προστασία των καταναλωτών (που σχετίζονταν, για παράδειγμα, με τράπεζες και αεροπορικές εταιρείες), την κοινωνική ασφάλιση και την υγειονομική περίθαλψη, τη φορολογία ή αιτήσεις θεώρησης. Ενίοτε οι πολίτες στρέφονταν επίσης στη Διαμεσολαβήτρια λόγω της εσφαλμένης αντίληψης ότι ο Ευρωπαίος Διαμεσολαβητής είναι δευτεροβάθμιο όργανο προσφυγής με δικαιοδοσία επί των εθνικών ή περιφερειακών διαμεσολαβητών.

Το 2018 η Διαμεσολαβήτρια έλαβε μεγάλο αριθμό παρόμοιων αναφορών σχετικά με τρία ζητήματα (άνω των 10 αναφορών ανά ζήτημα) που δεν ενέπιπταν στο πεδίο αρμοδιοτήτων της, και αφορούσαν συγκεκριμένα τις συμβάσεις ορισμένου χρόνου για ιατρούς στην Ισπανία, ένα διοικητικό πρόστιμο που επιβλήθηκε από τις ιταλικές αρχές λόγω της απουσίας ρήτρας περί μη μεταβίβασης επιταγών και την αστυνομική καταστολή στη Ρουμανία.

Ορισμένες αναφορές, μολονότι στρέφονταν κατά θεσμικού οργάνου ή οργανισμού της ΕΕ, δεν ενέπιπταν στο πεδίο αρμοδιοτήτων της Διαμεσολαβήτριας διότι αφορούσαν πολιτικά ζητήματα, το νομοθετικό έργο του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου ή τις δικαστικές δραστηριότητες του Δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Σε όλες αυτές τις περιπτώσεις η Διαμεσολαβήτρια απάντησε στα άτομα που ζητούσαν συνδρομή στη γλώσσα της αναφοράς τους, εξηγώντας την εντολή του Διαμεσολαβητή και παρέχοντας συμβουλές, εφόσον ήταν δυνατό, σχετικά με άλλους φορείς που θα μπορούσαν ενδεχομένως να βοηθήσουν. Με τη σύμφωνη γνώμη του ενδιαφερομένου, η Διαμεσολαβήτρια διαβίβασε επίσης αναφορές σε μέλη του Ευρωπαϊκού Δικτύου Διαμεσολαβητών (ENO).

Στους ενδιαφερομένους που εξέφρασαν δυσαρέσκεια για συγκεκριμένη νομοθεσία της ΕΕ δόθηκε τις περισσότερες φορές η σύσταση να απευθυνθούν στην Επιτροπή Αναφορών του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου. Οι ενδιαφερόμενοι που έθιξαν ζητήματα σχετικά με την εφαρμογή του δικαίου της ΕΕ παραπέμφθηκαν σε εθνικούς ή περιφερειακούς διαμεσολαβητές ή σε δίκτυα της ΕΕ, όπως το SOLVIT, και στην υπηρεσία «Η Ευρώπη σου — Συμβουλές». Εναλλακτικά, οι ενδιαφερόμενοι ενημερώθηκαν για τη δυνατότητα υποβολής καταγγελίας επί παραβάσει στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή.

4.2 Ποιους αφορούσαν οι αναφορές;

4.3 Τι αφορούσαν οι αναφορές;

4.4 Τα αποτελέσματα που επιτεύχθηκαν

4.5 Συμμόρφωση με τις προτάσεις της Διαμεσολαβήτριας

Στο πλαίσιο των ερευνών, η Διαμεσολαβήτρια μπορεί να υποβάλει προτάσεις στα θεσμικά όργανα και τους οργανισμούς της ΕΕ σχετικά με τον τρόπο αντιμετώπισης ενός προβλήματος ή τον τρόπο βελτίωσης των διοικητικών πρακτικών τους. Οι εν λόγω προτάσεις υποβάλλονται υπό µορφή λύσεων, συστάσεων και εισηγήσεων.

Κάθε χρόνο η Διαμεσολαβήτρια διενεργεί εμπεριστατωμένη ανάλυση του τρόπου ανταπόκρισης των θεσμικών οργάνων στις προτάσεις της στο πλαίσιο των ερευνών που περατώθηκαν το προηγούμενο έτος. Η ανάλυση αυτή, η οποία περιλαμβάνει ποσοστά συμμόρφωσης και άλλα απτά παραδείγματα προκειμένου να καταδειχθεί ο αντίκτυπος και η σημασία του έργου του θεσμού του Διαμεσολαβητή, δημοσιεύεται στην ετήσια έκθεση Putting it right?.

Το 2017 τα θεσμικά όργανα της ΕΕ συμμορφώθηκαν με τις προτάσεις της Διαμεσολαβήτριας στο 81 % των περιπτώσεων, ποσοστό που δηλώνει ελαφρά μείωση έναντι του 85 % το 2016. Τα θεσμικά όργανα αντέδρασαν θετικά στις 80 από τις συνολικά 99 προτάσεις βελτίωσης που υπέβαλε η Διαμεσολαβήτρια. Υπήρξαν άλλες 148 υποθέσεις στις οποίες η Διαμεσολαβήτρια έκρινε ότι τα θεσμικά όργανα προέβησαν σε ενέργειες για τη βελτίωση του τρόπου εργασίας τους. Τα οκτώ από τα 14 θεσμικά όργανα παρουσίασαν ποσοστό συμμόρφωσης 100 %, ενώ η Ευρωπαϊκή Επιτροπή —την οποία αφορά η πλειονότητα των υποθέσεων— κατέγραψε ποσοστό συμμόρφωσης 76 %.

Η έκθεση για το 2018 θα είναι διαθέσιμη στα τέλη του 2019.

5 Πόροι

5.1 Προϋπολογισμός

O προϋπολογισμός του Διαμεσολαβητή αποτελεί ανεξάρτητο τμήμα του προϋπολογισμού της ΕE. Χωρίζεται σε τρεις τίτλους. Ο τίτλος 1 περιλαμβάνει τους μισθούς, τα επιδόματα και τις λοιπές δαπάνες προσωπικού. Ο τίτλος 2 καλύπτει κτίρια, έπιπλα, εξοπλισμό και διάφορες λειτουργικές δαπάνες. Ο τίτλος 3 καλύπτει τις δαπάνες που προκύπτουν από γενικές δραστηριότητες του οργανισμού. Οι εγγεγραμμένες στον προϋπολογισμό πιστώσεις για το 2018 ανέρχονταν σε 10 837 545 ευρώ.

Με γνώμονα την αποτελεσματική διαχείριση των πόρων, ο εσωτερικός ελεγκτής του Διαμεσολαβητή επιβλέπει τακτικά τα συστήματα εσωτερικού ελέγχου του οργανισμού και τις οικονομικές πράξεις στις οποίες προβαίνει το γραφείο. Όπως και τα άλλα θεσμικά όργανα της ΕΕ, ο Διαμεσολαβητής υπόκειται επίσης στον έλεγχο του Ευρωπαϊκού Ελεγκτικού Συνεδρίου.

5.2 Χρήση των πόρων

Κάθε χρόνο η Διαμεσολαβήτρια εγκρίνει ετήσιο σχέδιο διαχείρισης, στο οποίο προσδιορίζονται συγκεκριμένες δράσεις που αναμένεται να αναληφθούν από το γραφείο της προκειμένου να υλοποιηθούν οι στόχοι και οι προτεραιότητες της πενταετούς στρατηγικής της «Με ορίζοντα το 2019». Το ετήσιο σχέδιο διαχείρισης του 2018 είναι το τέταρτο που βασίζεται σε αυτή τη στρατηγική.

Ο οργανισμός υποστηρίζεται από άκρως καταρτισμένο και πολύγλωσσο προσωπικό. Αυτό σημαίνει ότι είναι σε θέση να εξετάζει αναφορές περί κακοδιοίκησης στις 24 επίσημες γλώσσες της ΕΕ και να προάγει την ευαισθητοποίηση του κοινού σχετικά με το έργο του Διαμεσολαβητή σε όλη την ΕΕ. Το 2018 στο γραφείο του Διαμεσολαβητή εργάζονταν 65 υπάλληλοι.

Τον Σεπτέμβριο του 2018 η Cesira D’Aniello τοποθετήθηκε στη θέση της γενικής γραμματέως του γραφείου, αντικαθιστώντας την Beate Gminder, η οποία ανέλαβε νέες ευθύνες στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή.

Αναλυτικές πληροφορίες σχετικά με τη διάρθρωση του γραφείου του Διαμεσολαβητή και τα καθήκοντα των διαφόρων μονάδων διατίθενται στον ιστότοπο του Διαμεσολαβητή.

Πώς να επικοινωνήσετε με την Ευρωπαία Διαμεσολαβήτρια

Τηλεφωνικά

+33 (0)3 88 17 23 13

Μέσω ηλεκτρονικού ταχυδρομείου

eo@ombudsman.europa.eu

Μέσω διαδικτύου

• Ιστότοπος: www.ombudsman.europa.eu
• Twitter: twitter.com/EUombudsman
• Instagram: https://www.instagram.com/euombudsman/
• LinkedIn: www.linkedin.com/company/272026
• YouTube: www.youtube.com/eotubes

Τα γραφεία μας

Στρασβούργο

Ταχυδρομική διεύθυνση

Médiateur européen
1 avenue du Président Robert Schuman
CS 30403
F-67001 Strasbourg Cedex

Διεύθυνση για επισκέπτες

Bâtiment Václav Havel (HAV)
Allée Spach
F-67070 Strasbourg

Βρυξέλλες

Ταχυδρομική διεύθυνση

Médiateur européen
Rue Wiertz
B-1047 Bruxelles

Διεύθυνση για επισκέπτες

Montoyer-Science (MTS)
30 rue Montoyer
B-1000 Bruxelles

© Ευρωπαϊκή Ένωση, 2019

Όλες οι φωτογραφίες και εικόνες αποτελούν πνευματική ιδιοκτησία της Ευρωπαϊκής Ένωσης, εκτός από το εξώφυλλο (© Anthony SEJOURNE/iStock).

Επιτρέπεται η αναπαραγωγή για εκπαιδευτικούς και μη εμπορικούς σκοπούς με αναφορά της πηγής.

Στοιχειοθεσία: FrutigerNext.

Print	QK-AA-19-001-EL-C	ISBN 978-92-9483-066-1	doi:10.2869/665858
PDF	QK-AA-19-001-EL-N	ISBN 978-92-9483-067-8	doi:10.2869/727843
HTML	QK-AA-19-001-EL-Q	ISBN 978-92-9483-045-6	doi:10.2869/620841