Πρόσβαση του κοινού στα έγγραφα της ΕΕ και ο ρόλος του Ευρωπαίου Διαμεσολαβητή

Η διαφάνεια αποτελεί βασική προτεραιότητα του Ευρωπαίου Διαμεσολαβητή. Ο Διαμεσολαβητής, στο πλαίσιο της εντολής του, λειτουργεί ως μηχανισμός προσφυγής για όσους αντιμετωπίζουν δυσκολίες πρόσβασης σε έγγραφα που βρίσκονται στην κατοχή των θεσμικών και λοιπών οργάνων και οργανισμών της ΕΕ (θεσμικά όργανα).

Σύμφωνα με τη Συνθήκη για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης, οι πολίτες και τα νομικά πρόσωπα που διαμένουν στην ΕΕ έχουν δικαίωμα πρόσβασης σε κάθε έγγραφο που βρίσκεται στην κατοχή σχεδόν όλων των θεσμικών οργάνων της ΕΕ. Το δικαίωμα αυτό επιδέχεται μόνο περιορισμένο αριθμό εξαιρέσεων. Αυτό αφορά έγγραφα (σε φυσική και ηλεκτρονική μορφή) και ηχητικές/οπτικοακουστικές εγγραφές σχετικά με πολιτικές (όπως π.χ. νομικές συμβουλές), δραστηριότητες (παραδείγματος χάρη μεταφορικά έξοδα των επιτρόπων) ή αποφάσεις (παραδείγματος χάρη πρακτικά των ψηφοφοριών) των θεσμικών οργάνων.

Σύμφωνα με τους κανόνες της ΕΕ για την πρόσβαση του κοινού στα έγγραφα (κανονισμός 1049/2001), οι πολίτες μπορούν να επικοινωνήσουν με τα θεσμικά όργανα για να ζητήσουν πρόσβαση σε συγκεκριμένα έγγραφα (εφόσον γνωρίζουν την ύπαρξή τους) ή να ζητήσουν από το θεσμικό όργανο να προσδιορίσει έγγραφα για συγκεκριμένο θέμα στο οποίο επιθυμούν πρόσβαση. Σε περίπτωση που το θεσμικό όργανο αρνηθεί την πρόσβαση, επικαλούμενο μία από τις εξαιρέσεις του κανονισμού 1049/2001, τα πρόσωπα μπορούν στη συνέχεια να ζητήσουν από το θεσμικό όργανο να επανεξετάσει την απόφασή του (η λεγόμενη «επιβεβαιωτική αίτηση»).

Οι αιτούντες πρόσβαση σε έγγραφα μπορούν να απευθυνθούν στον Ευρωπαίο Διαμεσολαβητή, εάν το θεσμικό όργανο έχει απορρίψει, εν όλω ή εν μέρει, την επιβεβαιωτική αίτησή τους. Μπορούν να υποστηρίξουν ότι δεν συντρέχει λόγος εξαίρεσης ή ότι υπάρχει υπερισχύον δημόσιο συμφέρον για τη δημοσιοποίηση του (των) εγγράφου (-ων). Μπορούν επίσης να απευθυνθούν στον Διαμεσολαβητή, σε περίπτωση που το θεσμικό όργανο δεν απαντήσει στο αίτημά τους εντός των προβλεπόμενων προθεσμιών. Ο Διαμεσολαβητής επιδιώκει να διεκπεραιώσει τις εν λόγω αναφορές το ταχύτερο δυνατόν και, για τον σκοπό αυτό, έχει θέσει σε εφαρμογή τη διαδικασία «Fast-Track».

Περισσότερες πληροφορίες σχετικά με το πώς να υποβάλετε αναφορά στον Ευρωπαίο Διαμεσολαβητή.

Βλέπε το έγγραφο του Διαμεσολαβητή για το δικαίωμα πρόσβασης του κοινού στα έγγραφα και τον αναλυτικό οδηγό του Διαμεσολαβητή για τα ενδιαφερόμενα μέρη.