Ετήσια Έκθεση 2015

Εισαγωγή

Είναι ιδιαίτερη χαρά για εμένα να σας παρουσιάσω την Ετήσια Έκθεση 2015 του Ευρωπαίου Διαμεσολαβητή.

Αυτό το έτος υπήρξε ιδιαίτερα σημαντικό για τον θεσμό του Ευρωπαίου Διαμεσολαβητή, καθώς συμπληρώνονται είκοσι χρόνια λειτουργίας του. Από το 1995 το γραφείο του Ευρωπαίου Διαμεσολαβητή χειρίστηκε 48 840 αναφορές.

Η ανεξαρτησία και η αμεροληψία —οι αρχές στις οποίες βασίζεται η προσέγγισή του από την πρώτη στιγμή της λειτουργίας του— σύντομα προσέδωσαν στον θεσμό του Ευρωπαίου Διαμεσολαβητή τον σεβασμό με τον οποίο αντιμετωπίζεται σήμερα. Είμαι περήφανη για το γεγονός ότι συνεχίζω αυτή την παράδοση.

Αυτό το έτος υπήρξε σημαντικό και για έναν ακόμη λόγο. Έδειξε πώς το έργο του Ευρωπαίου Διαμεσολαβητή —το οποίο εκτελείται στο πλαίσιο της στρατηγικής για την ενίσχυση του αντίκτυπου, της σημασίας και της προβολής του θεσμού— μπορεί να έχει θετικά αποτελέσματα σε βάθος χρόνου στη συμπεριφορά της διοίκησης της ΕΕ.

Διενεργώντας στρατηγικές έρευνες για τα προβλήματα των θεσμικών οργάνων της ΕΕ, το γραφείο μου συνέβαλε στην περαιτέρω ενίσχυση του ήδη υψηλού επιπέδου της διαφάνειας και των διοικητικών προτύπων των δημόσιων φορέων της ΕΕ.

Η διαπίστωση αυτή αφορά πολλά θέματα και διάφορα θεσμικά όργανα και οργανισμούς το 2015. Όσον αφορά τις εμπορικές διαπραγματεύσεις μεταξύ ΕΕ και ΗΠΑ, για παράδειγμα, η Επιτροπή πραγματοποίησε σημαντική πρόοδο με τη δημοσίευση, στο πλαίσιο μιας προορατικής πολιτικής, πολλών εγγράφων της Διατλαντικής εταιρικής σχέσης εμπορίου και επενδύσεων (TTIP). Συμπεριέλαβε επίσης τη διαφάνεια ως βασική αρχή στη δημοσιευθείσα τον Οκτώβριο νέα στρατηγική της Επιτροπής για το εμπόριο.

Η Επιτροπή, ευθυγραμμιζόμενη με τις συστάσεις του Ευρωπαίου Διαμεσολαβητή σχετικά με τον χειρισμό των υποθέσεων στις οποίες παρατηρείται το φαινόμενο των «περιστρεφόµενων θυρών» (δηλ. η μετάβαση από τον δημόσιο στον ιδιωτικό τομέα), άρχισε επίσης να δημοσιεύει τα ονόματα και τα στοιχεία ορισμένων ανώτερων αξιωματούχων που εγκαταλείπουν το εκάστοτε θεσμικό όργανο για να εργαστούν αλλού.

Μετά από τις επαφές που είχα μαζί της, η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα θέσπισε κανόνες σχετικά με τις ομιλίες των αξιωματούχων της και ανακοίνωσε ότι στο εξής θα δημοσιοποιεί τα πρακτικά των συνεδριάσεων των μελών της εκτελεστικής επιτροπής, ενώ ο Frontex αποδέχτηκε τις συστάσεις μου για τη διασφάλιση των θεμελιωδών δικαιωμάτων των μεταναστών στους οποίους εφαρμόζεται διαδικασία αναγκαστικού επαναπατρισμού από την ΕΕ.

Το γραφείο του Ευρωπαίου Διαμεσολαβητή δεν ήταν ο μόνος φορέας που ασχολήθηκε με αυτά τα θέματα, είχε όμως τη δυνατότητα να μεταφέρει τις ανησυχίες των πολιτών, της κοινωνίας των πολιτών ή των ευρωβουλευτών ζητώντας από τα θεσμικά όργανα της ΕΕ να λάβουν συγκεκριμένα μέτρα.

Παρόλο που τα αποτελέσματα αυτά αποφέρουν συστημικά οφέλη στους πολίτες, το κύριο έργο μου εξακολουθεί να είναι η παροχή συνδρομής σε άτομα τα οποία αντιμετωπίζουν προβλήματα με τη δημόσια διοίκηση της ΕΕ. Επισημαίνω με μεγάλη μου χαρά ότι η συμμόρφωση των θεσμικών οργάνων της ΕΕ ανήλθε στο ποσοστό ρεκόρ 90 % το 2014, σημειώνοντας αύξηση 10 εκατοστιαίων μονάδων σε σχέση με το προηγούμενο έτος.

Κατά τη διάρκεια του έτους υποβλήθηκαν επίσης οι μεταρρυθμιστικές προτάσεις του Ευρωπαϊκού Δικτύου Μεσολαβητών, μεταξύ των οποίων η πρόταση για τη διενέργεια παράλληλων ερευνών σε εθνικό και ευρωπαϊκό επίπεδο. Οι προτάσεις, οι οποίες βασίστηκαν στην επιτυχημένη συνεργασία στο πλαίσιο της έρευνας για τον Frontex, επιδιώκουν να προσπορίσουν μεγαλύτερα οφέλη στους πολίτες αξιοποιώντας την κοινή μας εμπειρογνωμοσύνη.

Οι Διαμεσολαβητές έχουν γενικά την τάση να διαπιστώνουν πρόοδο σε σχέση με τις εν εξελίξει διαδικασίες. Παρόλα αυτά, νομίζω ότι είναι δίκαιο να καυχώμαι πως το προηγούμενο έτος αποτέλεσε ένα ισχυρό εφαλτήριο για το μελλοντικό μας έργο.

Ευχαριστώ όλους όσοι συνέβαλαν στην επιτυχία του έργου μας.

Emily O’Reilly

Κεφάλαιο 1 - Το 2015 με μια ματιά

Το 2015 ήταν ένα έτος πλούσιο σε γεγονότα για τον θεσμό του Ευρωπαίου Διαμεσολαβητή, καθώς δρομολογήθηκε η υλοποίηση του νέου στρατηγικού σχεδιασμού της Διαμεσολαβήτριας για αύξηση του αντίκτυπου, της προβολής και της σπουδαιότητας του έργου του θεσμού. Ακολουθούν μερικά από τα στοιχεία που ξεχώρισαν κατά τη διάρκεια της χρονιάς:

Ιανουάριος Επιστολή προς την Επιτροπή σχετικά με τη βελτίωση της διαφάνειας και της ισορροπίας των ομάδων εμπειρογνωμόνων της	Φεβρουάριος Η Διαμεσολαβήτρια περατώνει την αυτεπάγγελτη έρευνα για τους κανόνες που διέπουν την καταγγελία παρατυπιών στα θεσμικά όργανα της ΕΕ	Μάρτιος Η Διαμεσολαβήτρια επαινεί την Επιτροπή για την πρόοδο σχετικά με τη διαφάνεια της TTIP
Απρίλιος Σεμινάριο Ευρωπαϊκού Δικτύου Διαμεσολαβητών στη Βαρσοβία	Μάιος «Είναι οι Βρυξέλλες η νέα Ουάσιγκτον;» — Εκδήλωση του γραφείου του Ευρωπαίου Διαμεσολαβητή σχετικά με τη διαφάνεια στις δραστηριότητες των ομάδων άσκησης πίεσης	Ιούνιος Έναρξη έρευνας σχετικά με τις καθυστερήσεις πληρωμών από την Επιτροπή
Ιούλιος Επιστολή προς την Επιτροπή σχετικά με την ειδική επιτροπή δεοντολογίας	Αύγουστος Ανασκόπηση της εφαρμογής από την ΕΕ της Σύμβασης του ΟΗΕ για τα δικαιώματα των ατόμων με αναπηρία	Σεπτέμβριος «Ο τριμερής διάλογος και η διαφάνεια της νομοθεσίας της ΕΕ» — Εκδήλωση του γραφείου του Ευρωπαίου Διαμεσολαβητή
Οκτώβριος Συστάσεις σχετικά με τη διαφάνεια των δραστηριοτήτων της ομάδας άσκησης πίεσης για τα προϊόντα καπνού	Νοέμβριος Εικοστή επέτειος του θεσμού του Ευρωπαίου Διαμεσολαβητή	Δεκέμβριος Η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα επικαιροποιεί τους κανόνες σχετικά με τις ομιλίες των αξιωματούχων της

Κεφάλαιο 2 - Βασικά θέματα

Ο θεσμός του Ευρωπαίου Διαμεσολαβητή θεσπίστηκε για να συνδράμει τους πολίτες στην αντιμετώπιση ενός ευρέος φάσματος προβλημάτων που ανακύπτουν στις σχέσεις τους με τα θεσμικά και τα λοιπά όργανα και τους οργανισμούς της ΕΕ. Μεταξύ των προβλημάτων αυτών περιλαμβάνονται προβλήματα που ανακύπτουν από συμβατικές διαφορές, παραβιάσεις δικαιωμάτων, έλλειψη διαφάνειας στη λήψη αποφάσεων ή άρνηση πρόσβασης σε έγγραφα. Από την ανάληψη των καθηκόντων της το 2013, η Emily O’Reilly τείνει ολοένα και περισσότερο να διενεργεί αυτεπάγγελτες στρατηγικές έρευνες, συμπληρωματικού χαρακτήρα, σε σχέση με το έργο του Ευρωπαίου Διαμεσολαβητή όσον αφορά τον χειρισμό αναφορών. Στόχος είναι να επωφεληθούν όσο το δυνατόν περισσότεροι πολίτες από την εξέταση θεμάτων που παρουσιάζουν συστημικά χαρακτηριστικά. Ανεξαρτήτως του αν μια έρευνα είναι αποτέλεσμα αναφοράς ιδιώτη ή μέρος μιας στρατηγικής έρευνας, στόχος είναι η διασφάλιση της εξυπηρέτησης των πολιτών μέσω της διαφανούς και εύρυθμης λειτουργίας της δημόσιας διοίκησης της ΕΕ.

2.1 Διαφάνεια

Η εικαζόμενη έλλειψη διαφάνειας εξακολούθησε να αποτελεί το κορυφαίο θέμα των αναφορών που υποβλήθηκαν ενώπιον της Ευρωπαίας Διαμεσολαβήτριας, καθώς αφορά το 22,4 % των αναφορών του 2015. Τέτοιες περιπτώσεις αφορούν, ενδεικτικά, την άρνηση των θεσμικών οργάνων να παράσχουν πρόσβαση σε έγγραφα ή πληροφορίες.

Η στρατηγική έρευνα που διενήργησε η Διαμεσολαβήτρια σχετικά με τη διαφάνεια της προταθείσας Διατλαντικής εταιρικής σχέσης εμπορίου και επενδύσεων μεταξύ ΕΕ και ΗΠΑ (TTIP) αποτελεί παράδειγμα τέτοιας περίπτωσης. Τον Μάρτιο του 2015, η Επιτροπή ανταποκρίθηκε στις προτάσεις της Διαμεσολαβήτριας σχετικά με τη βελτίωση της διαφάνειας των διαπραγματεύσεων για την TTIP δίνοντας την υπόσχεση ότι θα εφαρμόσει μια προορατική πολιτική δημοσίευσης των εγγράφων της TTIP, μια απόφαση που εξήρε η Διαμεσολαβήτρια. Η Διαμεσολαβήτρια απέστειλε επίσης επιστολή στην Ευρωπαία επίτροπο Εμπορίου, Cecilia Malmström, στην οποία εξέφραζε την ικανοποίησή της για τα μέτρα που είχαν ήδη ληφθεί και ζητούσε να περιληφθεί η διαφάνεια μεταξύ των κύριων χαρακτηριστικών της νέας στρατηγικής της Επιτροπής για το εμπόριο. Όταν η Επιτροπή δημοσίευσε τη νέα στρατηγική της για το εμπόριο τον Οκτώβριο, η διαφάνεια συμπεριλήφθηκε μεταξύ των τριών βασικών αρχών της εν λόγω στρατηγικής. #1

Τα διαδοχικά αυτά βήματα καταδεικνύουν τη σημαντική πρόοδο που επιτεύχθηκε όσον αφορά τη διαφάνεια των εμπορικών διαπραγματεύσεων. Τα μέτρα που έλαβε η Επιτροπή δεν οφείλονται αποκλειστικά στις ενέργειες της Διαμεσολαβήτριας. Πολλοί παράγοντες —από την κοινωνία των πολιτών έως τους ευρωβουλευτές— είχαν διατυπώσει τους προβληματισμούς τους. Ωστόσο, η διενέργεια έρευνας από τη Διαμεσολαβήτρια συνέβαλε στη μετουσίωση πολλών από αυτούς τους προβληματισμούς σε απτά αποτελέσματα μέσω της υποβολής συγκεκριμένων προτάσεων προς την Επιτροπή.

Ένα άλλο θεσμικό όργανο που βελτίωσε σημαντικά το επίπεδο της διαφάνειας στη λειτουργία του το 2015 είναι η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ). Τον Μάιο, η Διαμεσολαβήτρια απηύθυνε επιστολή στον πρόεδρο της ΕΚΤ, Mario Draghi, καλώντας τον να παράσχει διευκρινίσεις σχετικά με ένα συμβάν που φέρεται ότι προκάλεσε την αποκάλυψη ευαίσθητων εμπορικών πληροφοριών σε ένα περιορισμένο κοινό. Ο πρόεδρος Draghi απάντησε ότι η επιστολή της Διαμεσολαβήτριας ώθησε την ΕΚΤ να εξετάσει τη λήψη πρόσθετων μέτρων για τη βελτίωση της διαφάνειας των διαύλων επικοινωνίας της. Τον Οκτώβριο, η ΕΚΤ δημοσίευσε τις νέες κατευθυντήριες αρχές της για τις ομιλίες των αξιωματούχων της, οι οποίες ορίζουν ότι δεν επιτρέπεται η αποκάλυψη ευαίσθητων εμπορικών πληροφοριών σε μη δημόσιου χαρακτήρα εκδηλώσεις ή κατά τη διάρκεια διμερών συναντήσεων. Καθιέρωσε επίσης μια «ήσυχη περίοδο» κατά τη διάρκεια της οποίας οι ομιλίες και οι δημόσιες δηλώσεις που πραγματοποιούνται τις τελευταίες επτά ημέρες πριν από τις συνεδριάσεις του διοικητικού συμβουλίου δεν πρέπει να επηρεάζουν τις επικείμενες αποφάσεις σε θέματα νομισματικής πολιτικής. #2

Στα τέλη Οκτωβρίου, η Τράπεζα ανακοίνωσε ότι από την άνοιξη του 2016 επρόκειτο να αρχίσει να δημοσιεύει κατάλογο των συνεδριάσεων των μελών της εκτελεστικής επιτροπής με καθυστέρηση τριών μηνών. Τον Δεκέμβριο, προχώρησε ακόμη περισσότερο ανακοινώνοντας την απόφασή της να παρατείνει την «ήσυχη περίοδο», ώστε τα μέλη της εκτελεστικής επιτροπής να μη συναντώνται ούτε να κάνουν δηλώσεις στα μέσα ενημέρωσης, στους παράγοντες της αγοράς ή σε άλλους φορείς εξωτερικών συμφερόντων σχετικά με θέματα νομισματικής πολιτικής κατά τη διάρκεια της εβδομάδας που προηγείται των συνεδριάσεων του διοικητικού συμβουλίου. Η Διαμεσολαβήτρια εξήρε αυτά τα μέτρα, επισημαίνοντας ότι οι ζωτικής σημασίας ευθύνες της ΕΚΤ καθιστούν ακόμη πιο επιτακτική την ανάγκη εφαρμογής των υψηλότερων προτύπων διακυβέρνησης.

2.2 Διαφάνεια κατά τη λήψη αποφάσεων στην ΕΕ

Καθώς η νομοθεσία της ΕΕ άπτεται σχεδόν κάθε πτυχής της ζωής των πολιτών, είναι ιδιαίτερα σημαντικό να διασφαλίζεται ότι η νομοθετική εξουσία είναι πλήρως υπόλογη απέναντί τους.

Σε αυτό το σκεπτικό βασίστηκε εν μέρει η απόφαση της Ευρωπαίας Διαμεσολαβήτριας τον Μάιο του 2015 να κινήσει έρευνα σχετικά με τη διαφάνεια του «τριμερούς διαλόγου». Ο τριμερής διάλογος αποτελεί μια μορφή άτυπης διαπραγμάτευσης μεταξύ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, του Συμβουλίου και της Επιτροπής με στόχο την επίτευξη συμφωνιών σχετικά με τη νέα νομοθεσία της ΕΕ. Βάσει της διαδικασίας συναπόφασης της ΕΕ, το Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο πρέπει να εγκρίνουν από κοινού τις νομοθετικές προτάσεις που υποβάλλονται από την Επιτροπή. Παρότι η νομοθετική διαδικασία μπορεί να περιλαμβάνει έως και τρεις αναγνώσεις, η αυξανόμενη χρήση της διαδικασίας του τριμερούς διαλόγου έχει ως αποτέλεσμα το 80 % περίπου της νομοθεσίας της ΕΕ να συνομολογείται ήδη κατά την πρώτη ανάγνωση.

Αρκετοί παράγοντες —μεταξύ των οποίων ευρωβουλευτές, βουλευτές των εθνικών κοινοβουλίων, οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών και επιχειρήσεις— είχαν διατυπώσει ανησυχίες ως προς το ότι τα οφέλη που συνεπάγεται η τριμερής διαδικασία σε επίπεδο αποτελεσματικότητας ενδέχεται να αποβαίνουν σε βάρος της διαφάνειας. #3

Ξεκινώντας την έρευνα, η Διαμεσολαβήτρια απέστειλε επιστολές στον πρόεδρο της Επιτροπής, στον πρόεδρο του Κοινοβουλίου και στον γενικό γραμματέα του Συμβουλίου, στις οποίες επισήμαινε ότι οι τριμερείς διαπραγματεύσεις θεωρούνται ολοένα και περισσότερο ως η ενδεδειγμένη διαδικασία διαπραγμάτευσης και οριστικοποίησης του περιεχομένου των νομικών πράξεων. Η Διαμεσολαβήτρια διατύπωσε μια σειρά από ερωτήματα, ιδίως όσον αφορά την προορατική πολιτική για τη δημοσίευση των εγγράφων του τριμερούς διαλόγου. Ενημέρωσε επίσης τα τρία θεσμικά όργανα ότι, στο πλαίσιο της έρευνας, θα ήθελε να επιθεωρήσει τους φακέλους των τριμερών διαλόγων που πραγματοποιήθηκαν στο πλαίσιο δύο προσφάτως εγκεκριμένων νομικών πράξεων (του κανονισμού για τις κλινικές δοκιμές και της οδηγίας για τα ενυπόθηκα δάνεια). Η επιλογή των συγκεκριμένων νομικών πράξεων έγινε με γνώμονα το γεγονός ότι ρυθμίζουν θέματα που ενδιαφέρουν το ευρύ κοινό.

Τον Σεπτέμβριο, το γραφείο του Ευρωπαίου Διαμεσολαβητή διοργάνωσε συνέδριο για την εξέταση των θεμάτων διαφάνειας που ανακύπτουν στο πλαίσιο του τριμερούς διαλόγου. Στο συνέδριο συμμετείχαν πάνω από 250 ευρωβουλευτές, εκπρόσωποι συμφερόντων, δημοσιογράφοι, πανεπιστημιακοί και άλλα πρόσωπα. Οι συμμετέχοντες συζήτησαν τα πλεονεκτήματα που συνεπάγεται μια πιο ανοικτή διαδικασία τριμερούς διαλόγου, περιλαμβανόμενης της αναγκαιότητας δημοσίευσης των χρονοδιαγραμμάτων και των θεμάτων ημερήσιας διάταξης αυτών των συνεδριάσεων. #1

Τον Δεκέμβριο, αφού έλαβε τις γνώμες των θεσμικών οργάνων σχετικά με τη διαφάνεια στο πλαίσιο του τριμερούς διαλόγου και διενήργησε την επιθεώρηση των φακέλων, το γραφείο του Ευρωπαίου Διαμεσολαβητή ξεκίνησε δημόσια διαβούλευση. Η διαβούλευση ζητά τη γνώμη των ατόμων, των ΜΚΟ, των επιχειρηματικών ενώσεων και άλλων οργανώσεων για μια σειρά από θέματα, π.χ. σχετικά με το κατά πόσον η διαδικασία του τριμερούς διαλόγου είναι επαρκώς διαφανής και πώς η ενίσχυση της διαφάνειας επηρεάζει τη νομοθετική διαδικασία. Τα αποτελέσματα της δημόσιας διαβούλευσης, καθώς και της επιθεώρησης των φακέλων των τριμερών διαλόγων και των γνωμών των τριών θεσμικών οργάνων θα αποτελέσουν τη βάση για τη διατύπωση της γενικής εκτίμησης του Ευρωπαίου Διαμεσολαβητή σχετικά με τα μέτρα που πρέπει να ληφθούν για την ενίσχυση της διαφάνειας στο πλαίσιο του τριμερούς διαλόγου. #1

Η αρχή της διαφάνειας επιτάσσει επίσης από τις δημόσιες διοικήσεις να κοινοποιούν το σκεπτικό των αποφάσεών τους. Αυτό υπήρξε το κύριο θέμα μιας αναφοράς Γερμανού πολίτη προς την Ευρωπαία Διαμεσολαβήτρια. Ο ενδιαφερόμενος κατηγόρησε την Επιτροπή ότι δεν αιτιολόγησε ορθά την άρνησή της να ερευνήσει την αναφορά του επί παραβάσει στην οποία ισχυριζόταν ότι η Γερμανία εφαρμόζει πλημμελώς την οδηγία για την προστασία της ιδιωτικής ζωής στις ηλεκτρονικές επικοινωνίες. Η Διαμεσολαβήτρια διατύπωσε επικριτική παρατήρηση, καθώς διαπίστωσε ότι η Επιτροπή δεν είχε εξηγήσει επαρκώς τους λόγους για τους οποίους δεν έλαβε μέτρα για την αντιμετώπιση δύο θεμάτων που έθεσε ο ενδιαφερόμενος, ήτοι των κανόνων για την αποθήκευση και την επεξεργασία δεδομένων και των κανόνων για την ηλεκτρονική εμπορική προώθηση που εφαρμόζει η Γερμανία.

2.3 Διαφάνεια στις δραστηριότητες των ομάδων άσκησης πίεσης

Οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής συχνά χρειάζονται τη συνδρομή ειδικών στο στάδιο της προπαρασκευής των νομοθετικών προτάσεων. Η Επιτροπή διαθέτει επί του παρόντος πάνω από 800 ομάδες εμπειρογνωμόνων που της παρέχουν συμβουλευτικές υπηρεσίες για θέματα πολιτικής. Ωστόσο, η σύνθεση αυτών των ομάδων και η περιορισμένη πρόσβαση του κοινού στον τρόπο εργασίας τους έχουν αποτελέσει αντικείμενο επικρίσεων. Η Ευρωπαία Διαμεσολαβήτρια ξεκίνησε το 2014 έρευνα σχετικά με τη σύνθεση και τη διαφάνεια αυτών των ομάδων. Τα σχόλια που υποβλήθηκαν στο πλαίσιο της επακόλουθης δημόσιας διαβούλευσης βοήθησαν τη Διαμεσολαβήτρια να διατυπώσει τις συστάσεις της για τη βελτίωση της λειτουργίας των εν λόγω ομάδων. Η Επιτροπή απάντησε τον Μάιο του 2015, ισχυριζόμενη ότι είχε χαράξει μια νέα πολιτική για την επίλυση προβλημάτων σύγκρουσης συμφερόντων τα οποία αφορούν εμπειρογνώμονες που διορίζονται σε προσωποπαγείς θέσεις. Υποστήριξε επίσης ότι η διαδικασία επιλογής των εμπειρογνωμόνων θα καταστεί πιο διαφανής και υποσχέθηκε να αναθεωρήσει το μητρώο των ομάδων εμπειρογνωμόνων της. Η Διαμεσολαβήτρια χαρακτήρισε τις ενέργειες αυτές ενθαρρυντικές, όμως επισήμανε ότι η Επιτροπή πρέπει να λάβει πρόσθετα μέτρα για την ενίσχυση της διαφάνειας και του δημόσιου ελέγχου των ομάδων εμπειρογνωμόνων. Ακολούθως εξέδωσε σύσταση, στην οποία καλεί την Επιτροπή να δημοσιεύσει τα αναλυτικά πρακτικά των συνεδριάσεων των ομάδων εμπειρογνωμόνων.

Οι δραστηριότητες των ομάδων άσκησης πίεσης στις Βρυξέλλες αποτέλεσαν επίσης αντικείμενο συζήτησης υψηλού επιπέδου με θέμα «Is Brussels the new Washington D.C.?» που διοργανώθηκε από τη Διαμεσολαβήτρια τον Μάιο του 2015 με ομιλητή, μεταξύ άλλων, τον αντιπρόεδρο της Επιτροπής Frans Timmermans. Στην εναρκτήρια ομιλία της, η Διαμεσολαβήτρια τόνισε τη σημασία της θέσπισης από τα θεσμικά όργανα της ΕΕ αυστηρών διαδικασιών που θα διασφαλίζουν ότι τα μέλη και οι αξιωματούχοι τους γνωρίζουν τα όρια άσκησης της επιρροής τους. #2

Τα μέσα που χρησιμοποιούν οι ομάδες άσκησης πίεσης για να ασκούν επιρροή απασχόλησαν μια έρευνα που αφορούσε τους εκπροσώπους της βιομηχανίας προϊόντων καπνού, στο πλαίσιο της οποίας η Διαμεσολαβήτρια διαπίστωσε ότι οι σχέσεις μεταξύ της Επιτροπής Barroso —εξαιρουμένης της ΓΔ Υγεία— και της ομάδας άσκησης πίεσης για τα προϊόντα καπνού δεν ήταν επαρκώς διαφανείς και, ως εκ τούτου, η Επιτροπή δεν εφάρμοσε πλήρως τους κανόνες και τις κατευθυντήριες γραμμές των Ηνωμένων Εθνών στον συγκεκριμένο τομέα. Η Διαμεσολαβήτρια κάλεσε την Επιτροπή να αναλάβει την πρωτοβουλία να δημοσιεύσει στο διαδίκτυο όλες τις συνεδριάσεις της στις οποίες συμμετείχαν μέλη της ομάδας άσκησης πίεσης για τα προϊόντα καπνού ή οι νομικοί τους εκπρόσωποι, καθώς και τα πρακτικά των εν λόγω συνεδριάσεων. Στη γνώμη της σχετικά με τη σύσταση της Διαμεσολαβήτριας, η Επιτροπή υποστήριξε ότι ήδη εκπληρώνει τις υποχρεώσεις της που απορρέουν από τη σύμβαση πλαίσιο του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας για τον έλεγχο του καπνού (ΣΠΕΚ). Η Διαμεσολαβήτρια εξέφρασε την έντονη δυσαρέσκειά της για τη στάση της Επιτροπής, επισημαίνοντας ότι η προστασία της δημόσιας υγείας υπαγορεύει την εφαρμογή των αυστηρότερων προτύπων. #4

2.4 Θέματα δεοντολογίας

Η εμπιστοσύνη των πολιτών προς τα θεσμικά όργανα της ΕΕ ενδέχεται να κλονιστεί εάν οι πολίτες πιστέψουν ότι ανώτεροι αξιωματούχοι είναι πιθανό να εγκαταλείψουν τις θέσεις τους για να εργαστούν αλλού, π.χ. στον ιδιωτικό τομέα, αναλαμβάνοντας καθήκοντα εκπροσώπων ομάδων άσκησης πίεσης έναντι των πρώην συναδέλφων τους. Μετά την εξέταση δύο αναφορών επί υποθέσεων «περιστρεφόμενων θυρών», η Διαμεσολαβήτρια διατύπωσε το 2014 δέσμη συστάσεων για την αντιμετώπιση ανάλογων περιπτώσεων. Σε επιστολή της προς την αντιπρόεδρο της Επιτροπής Kristalina Georgieva, η Διαμεσολαβήτρια τόνισε τη σημασία της σαφούς αιτιολόγησης των αποφάσεων της Επιτροπής με τις οποίες παρέχεται σε πρώην ανώτερους αξιωματούχους της η άδεια να απασχοληθούν στον ιδιωτικό τομέα.

Τον Δεκέμβριο, η Επιτροπή άρχισε να δημοσιεύει τα ονόματα ορισμένων ανώτερων αξιωματούχων που εγκαταλείπουν τις θέσεις τους για να εργαστούν στον ιδιωτικό τομέα. Μεταξύ των πληροφοριών που δημοσιοποιούνται περιλαμβάνονται πληροφορίες που αφορούν τα προηγούμενα καθήκοντα των εκάστοτε ανώτερων αξιωματούχων, τον νέο τους ρόλο και την εκτίμηση της Επιτροπής σχετικά με την πιθανότητα σύγκρουσης συμφερόντων. Η Διαμεσολαβήτρια εξέφρασε την ικανοποίησή της για το συγκεκριμένο μέτρο, το οποίο συνάδει με τις συστάσεις της, όμως επισήμανε ότι εξακολουθεί να καλεί την Επιτροπή να δημοσιεύει τα ονόματα σε τακτικότερη βάση και να μην αρκείται στην ικανοποίηση της ελάχιστης νομικής απαίτησης για τη δημοσίευσή τους μία φορά κατ’ έτος. Κάλεσε τα άλλα θεσμικά όργανα και τους οργανισμούς της ΕΕ να εφαρμόσουν επίσης τα μέτρα ενίσχυσης της διαφάνειας που απαιτούνται βάσει του κανονισμού υπηρεσιακής κατάστασης της ΕΕ.

Η απασχόληση ανώτερων αξιωματούχων της Επιτροπής μετά την αποχώρησή τους από αυτήν αποτέλεσε επίσης αντικείμενο επιστολής της Διαμεσολαβήτριας προς τον πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Jean-Claude Juncker, με την οποία τον καλούσε να λάβει πιο προορατικά μέτρα ενίσχυσης της διαφάνειας όσον αφορά τις θέσεις εργασίας που στελεχώνουν πρώην επίτροποι. Στην απάντησή του, ο πρόεδρος Juncker ανακοίνωσε ότι η Επιτροπή θα διευκολύνει την πρόσβαση στα πρακτικά των συνεδριάσεών της στις οποίες λαμβάνονται αποφάσεις που αφορούν τις δραστηριότητες πρώην επιτρόπων μετά τη λήξη της θητείας τους. Σε επιστολή της που απέστειλε τον Δεκέμβριο, η Διαμεσολαβήτρια εμμένει στη θέση της ότι η Επιτροπή πρέπει να δημοσιεύει με προορατικό τρόπο —αποκρύπτοντας τα προσωπικά στοιχεία, αν κριθεί αναγκαίο— τις γνωμοδοτήσεις της ειδικής επιτροπής δεοντολογίας, τις οποίες η Επιτροπή οφείλει να λαμβάνει υπόψη, όσον αφορά την εκτίμηση των μελλοντικών δραστηριοτήτων επιτρόπων. #5

Η διατήρηση υψηλού επιπέδου κανόνων δεοντολογίας στις δημόσιες διοικήσεις επιβάλλει τη διενέργεια αυστηρών εκτιμήσεων των πιθανών συγκρούσεων συμφερόντων και στις περιπτώσεις των εξωτερικών συμβούλων. Μια τέτοια υπόθεση προέκυψε κατά την εξέταση αναφοράς μιας βρετανικής ΜΚΟ σχετικά με τον τρόπο με τον οποίο η Ευρωπαϊκή Αρχή για την Ασφάλεια των Τροφίμων (EFSA) χειρίστηκε καταγγελίες περί σύγκρουσης συμφερόντων που αφορούσαν μέλη της ομάδας εργασίας της για τα γενετικώς τροποποιημένα έντομα. Η Διαμεσολαβήτρια διαπίστωσε ότι η EFSA παρέλειψε να ζητήσει από τους εν λόγω εμπειρογνώμονες που απασχολούνται στην πανεπιστημιακή εκπαίδευση να υποβάλουν τις σχετικές πληροφορίες. Πρότεινε επίσης στην EFSA να αναθεωρήσει τους κανόνες που εφαρμόζει για τη σύγκρουση συμφερόντων.

Στις αρχές του 2015, η Διαμεσολαβήτρια δημοσίευσε τα αποτελέσματα της έρευνάς της σχετικά με τους κανόνες για την καταγγελία παρατυπιών στα θεσμικά όργανα της ΕΕ. Η έρευνά της, η οποία ξεκίνησε τον Ιούλιο του 2014, διαπίστωσε ότι μόνο δύο από τα εννέα θεσμικά όργανα στα οποία το γραφείο του Ευρωπαίου Διαμεσολαβητή απηύθυνε το σχετικό ερωτηματολόγιο είχαν θεσπίσει εσωτερικούς κανόνες για την καταγγελία παρατυπιών. Τέτοιους κανόνες έχουν θεσπίσει μόνο η Επιτροπή και το Ελεγκτικό Συνέδριο, όχι όμως και το Κοινοβούλιο, το Συμβούλιο, το Δικαστήριο, η Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Εξωτερικής Δράσης, η Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή, η Επιτροπή των Περιφερειών και ο Ευρωπαίος Επόπτης Προστασίας Δεδομένων. #6

Οι απαντήσεις έδειξαν ότι πρέπει να ληφθούν πρόσθετα μέτρα για να πειστούν οι πολίτες και οι πιθανοί καταγγέλλοντες παρατυπίες ότι τα θεσμικά όργανα της ΕΕ ενθαρρύνουν την καταγγελία παρατυπιών και προστατεύουν τους καταγγέλλοντες από ενέργειες αντεκδίκησης.

Μια έρευνα που περατώθηκε από τη Διαμεσολαβήτρια το 2015 και αφορούσε την Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Εξωτερικής Δράσης κατέδειξε την ανάγκη για τη θέσπιση τέτοιων κανόνων. Ο ενδιαφερόμενος, μέλος του προσωπικού της Αστυνομικής Αποστολής της Ευρωπαϊκής Ένωσης (EUPM), απευθύνθηκε στη Διαμεσολαβήτρια αφού απολύθηκε από την εργασία του. Ο ενδιαφερόμενος έλαβε μια επιστολή που τον πληροφορούσε ότι η σύμβασή του είχε καταγγελθεί οκτώ ημέρες μετά την υποβολή καταγγελίας από τον ίδιο, περί εικαζόμενων παρατυπιών στην EUPM, στον διοικητή μη στρατιωτικής επιχείρησης η οποία διεξαγόταν στο πλαίσιο της μη στρατιωτικής δυνατότητας σχεδιασμού και διεξαγωγής επιχειρήσεων (CPCC) του Συμβουλίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Ο ενδιαφερόμενος είχε ήδη αποστείλει επιστολή στον αρχηγό της αποστολής με την οποία κατήγγειλε 20 παρατυπίες στην EUPM. Η Διαμεσολαβήτρια επισήμανε ότι ο χρόνος και οι περιστάσεις της απόλυσης οδηγούν εύλογα στο συμπέρασμα ότι ο ενδιαφερόμενος απολύθηκε επειδή κατήγγειλε τις παρατυπίες. Η Διαμεσολαβήτρια επέκρινε επίσης την ειδική διαδικασία εσωτερικής επανεξέτασης που χρησιμοποιήθηκε για την εξέταση των ισχυρισμών του ενδιαφερόμενου.

Προς τα τέλη του 2015, η Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Εξωτερικής Δράσης ενημέρωσε τη Διαμεσολαβήτρια ότι είχε εγκρίνει τους κανόνες της Επιτροπής για την καταγγελία παρατυπιών και ότι θέσπισε αυτοτελή διαδικασία εξέτασης καταγγελιών για παρατυπίες που αφορούν τις αποστολές της. Το Κοινοβούλιο και η Επιτροπή των Περιφερειών ενέκριναν επίσης τους αναγκαίους κανόνες για την καταγγελία παρατυπιών. Η Διαμεσολαβήτρια θα μελετήσει ενδελεχώς τους εγκριθέντες κανόνες και ευελπιστεί ότι και τα άλλα θεσμικά όργανα θα θεσπίσουν ανάλογους κανόνες. Η θέσπιση αυστηρών κανόνων για το συγκεκριμένο θέμα αυξάνει τις πιθανότητες αποκάλυψης των παρατυπιών της διοίκησης της ΕΕ.

2.5 Θεμελιώδη δικαιώματα

Η κατοχύρωση του σεβασμού των θεμελιωδών δικαιωμάτων από τα θεσμικά όργανα της ΕΕ αποτελεί μια από τις σημαντικότερες παραμέτρους του έργου του Ευρωπαίου Διαμεσολαβητή. Τα θεσμικά όργανα της ΕΕ έχουν πραγματοποιήσει σημαντικές αλλαγές και στον τομέα αυτό στο πλαίσιο της συνεργασίας τους με το γραφείο του Ευρωπαίου Διαμεσολαβητή. #7

Το γραφείο του Ευρωπαίου Διαμεσολαβητή διενήργησε έρευνα —από κοινού με τα 19 μέλη του Ευρωπαϊκού Δικτύου Διαμεσολαβητών— σχετικά με το κατά πόσον τα θεμελιώδη δικαιώματα των μεταναστών που εξαναγκάζονται να επαναπατριστούν στις χώρες καταγωγής τους τυγχάνουν του οφειλόμενου σεβασμού. Η Διαμεσολαβήτρια εξέτασε τον ρόλο που διαδραματίζει ο Frontex ως οργανισμός διαχείρισης των συνόρων της ΕΕ στο πλαίσιο των κοινών αναγκαστικών επαναπατρισμών, ενώ οι 19 εθνικοί διαμεσολαβητές παρουσίασαν αναλυτικά τις σχετικές διαδικασίες που εφαρμόζουν τα κράτη μέλη. Η Διαμεσολαβήτρια περάτωσε την έρευνα τον Μάιο με την έκδοση δέσμης προτάσεων οι οποίες προέβλεπαν, μεταξύ άλλων, ότι οι οικογένειες με παιδιά και οι έγκυες γυναίκες πρέπει να κάθονται χωριστά από τους άλλους επαναπατριζόμενους, καθώς και ότι ο οργανισμός πρέπει να προωθεί τη θέσπιση κοινών κανόνων σχετικά με τη χρήση των μέσων συμμόρφωσης. Η ανταπόκριση του Frontex υπήρξε υποδειγματική. Τον Δεκέμβριο, το Κοινοβούλιο υποστήριξε την πρόσκληση που απηύθυνε η Διαμεσολαβήτρια προς τον Frontex κατόπιν έρευνας που διενήργησε το 2013 για τη θέσπιση ενός μηχανισμού υποβολής αναφορών για εικαζόμενες παραβιάσεις των θεμελιωδών δικαιωμάτων κατά την άσκηση των καθηκόντων του. Ακολούθως, η Επιτροπή πρότεινε σχέδιο κανονισμού για τη δημιουργία ευρωπαϊκής συνοριοφυλακής και ακτοφυλακής που θα αντικαταστήσει τον Frontex. Η εν λόγω πρόταση περιλάμβανε ανάλογο μηχανισμό αναφορών. #8

Η Διαμεσολαβήτρια περάτωσε επίσης το 2015 την έρευνά της σχετικά με το κατά πόσο τυγχάνει του δέοντος σεβασμού ο Χάρτης των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης κατά την υλοποίηση από τα κράτη μέλη έργων που χρηματοδοτούνται από το Ταμείο Συνοχής της ΕΕ. Ξεκίνησε την έρευνά της τον Μάιο του 2014 εν μέσω ανησυχιών που διατυπώνονταν κυρίως από την κοινωνία των πολιτών και αφορούσαν την ενδεχόμενη χρήση των σχετικών κονδυλίων με τρόπο που καταστρατηγεί τα θεμελιώδη δικαιώματα, π.χ. χρησιμοποιώντας τα σχετικά κεφάλαια για έργα ιδρυματοποίησης ατόμων με αναπηρίες αντί για έργα που θα συμβάλλουν στην κοινωνική τους ενσωμάτωση. Η Διαμεσολαβήτρια αξιοποίησε την ανατροφοδότηση που έλαβε από ΜΚΟ και από τους εθνικούς διαμεσολαβητές για να καταρτίσει οκτώ προτάσεις σχετικά με την άσκηση της εποπτείας της Επιτροπής επί των κρατών μελών στον τομέα αυτόν. Η Επιτροπή ανταποκρίθηκε στις προτάσεις αυτές τον Νοέμβριο ανακοινώνοντας τη θέσπιση κατευθυντήριων γραμμών που απευθύνονται στα κράτη μέλη και διασφαλίζουν τον σεβασμό των διατάξεων του Χάρτη κατά την υλοποίηση της πολιτικής συνοχής μέσω προγραμμάτων κατάρτισης.

Η ενδιαφερόμενη μιας υπόθεσης που αφορούσε περίπτωση παραβίασης ανθρώπινων δικαιωμάτων είναι υπάλληλος του Κοινοβουλίου και έχει μία κόρη η οποία πάσχει από σοβαρή εγκεφαλική βλάβη. Η υπάλληλος απευθύνθηκε στη Διαμεσολαβήτρια αφότου το Κοινοβούλιο προσπάθησε να ανακαλέσει την παρέκκλιση που της είχε χορηγηθεί από την εφαρμογή των μέτρων προσωρινής κινητικότητας του προσωπικού. Η Διαμεσολαβήτρια κάλεσε το Κοινοβούλιο να διατηρήσει την παρέκκλιση κατά το χρονικό διάστημα στο οποίο η κατάσταση της κόρης τής ενδιαφερόμενης επιτάσσει την παρουσία της μητέρας της κοντά της, ακόμη και εάν η κατάσταση αυτή συνεχίζεται επ’ αόριστον. Το Κοινοβούλιο αποδέχτηκε την εν λόγω σύσταση.

2.6 Πολιτική ανταγωνισμού της ΕΕ

Οι αποφάσεις της Επιτροπής για θέματα ανταγωνισμού ενδέχεται να έχουν σοβαρές συνέπειες στις επιχειρήσεις, καθώς καθορίζουν, για παράδειγμα, το κατά πόσον μια επιχείρηση έχει το δικαίωμα να συγχωνευτεί με μια άλλη, το κατά πόσον οι εν λόγω επιχειρήσεις λειτουργούν ως καρτέλ ή το κατά πόσον εφαρμόζουν πρακτικές αθέμιτου ανταγωνισμού. Και στην περίπτωση αυτή εφαρμόζονται οι αυστηροί κανόνες που διέπουν τις διοικητικές πρακτικές της Επιτροπής, μεταξύ των οποίων η αρχή της αμεροληψίας κατά τη λήψη αποφάσεων.

Μια υπόθεση που συνδέεται με την πολιτική ανταγωνισμού αφορά τις δημόσιες δηλώσεις στις οποίες προέβη το 2012 και το 2014 ο τότε επίτροπος Ανταγωνισμού σχετικά με μια εν εξελίξει έρευνα για εικαζόμενο καρτέλ. Η Crédit Agricole, μία από τις τράπεζες τις οποίες αφορούσε η έρευνα, κατήγγειλε ότι οι εν λόγω δηλώσεις έδωσαν την εντύπωση ότι η Επιτροπή είχε ήδη προδικάσει το αποτέλεσμα της έρευνας. Αφού εξέτασε την υπόθεση, η Διαμεσολαβήτρια ζήτησε τον Μάρτιο από την Επιτροπή να αναγνωρίσει περιστατικό κακοδιοίκησης και να λάβει μέτρα για την αποφυγή παρόμοιων προβλημάτων στο μέλλον.

Στην τελική της απόφαση με την οποία περάτωσε την έρευνά της τον Νοέμβριο, η Διαμεσολαβήτρια εξέφρασε την ικανοποίησή της για το γεγονός ότι η Επιτροπή είχε λάβει μέτρα για την αποφυγή ανάλογων περιστατικών στο μέλλον. Επανέλαβε επίσης την προηγούμενη διαπίστωσή της περί κρούσματος κακοδιοίκησης, καθόσον η Επιτροπή θεωρήθηκε ότι είχε ήδη καταλήξει στο συμπέρασμα ότι η ενδιαφερόμενη συμμετείχε σε καρτέλ πριν από την ολοκλήρωση της έρευνας. #9

2.7 Συμμετοχή των πολιτών στη λήψη αποφάσεων στην ΕΕ

Οι πολίτες διεκδικούν ολοένα και περισσότερο το δικαίωμα συμμετοχής στη λήψη αποφάσεων σε θέματα πολιτικής της ΕΕ. Η Ευρωπαϊκή Πρωτοβουλία Πολιτών (ΕΠΠ), η οποία άρχισε να λειτουργεί από το 2012, θεσπίστηκε για την επίτευξη αυτού του στόχου. Βάσει των κανόνων της ΕΠΠ, ένα εκατομμύριο πολίτες από τουλάχιστον επτά κράτη μέλη μπορούν να ζητήσουν από την Επιτροπή να νομοθετήσει για συγκεκριμένο θέμα. #10

Αφού έλαβε αρκετές αναφορές σχετικά με τις νομικές και πρακτικές απαιτήσεις για τη λειτουργία μιας πρωτοβουλίας πολιτών, η Διαμεσολαβήτρια αποφάσισε να διενεργήσει έρευνα σχετικά με τη διαδικασία της ΕΠΠ και τον ρόλο της Επιτροπής σε αυτήν. Η Διαμεσολαβήτρια κάλεσε τους διοργανωτές της ΕΠΠ, οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών και άλλα ενδιαφερόμενα πρόσωπα να παράσχουν πληροφορίες σχετικά με το πόσο καλά λειτουργεί η ΕΠΠ. Οι κατευθυντήριες γραμμές για τη βελτίωση της λειτουργίας της ΕΠΠ βασίστηκαν στις απαντήσεις τους. Μεταξύ των συστάσεων περιλαμβάνονταν η διασφάλιση της αυστηρής τεκμηρίωσης του σκεπτικού της απόρριψης μιας ΕΠΠ, καθώς και η θέσπιση απλούστερων και πιο ομοιόμορφων απαιτήσεων σχετικά με τα δεδομένα προσωπικού χαρακτήρα που χρειάζονται για την υποστήριξη της διαδικασίας υπογραφής. #11

Η Διαμεσολαβήτρια παρουσίασε τις εν λόγω κατευθυντήριες γραμμές κατά τη διάρκεια της εκδήλωσης «Ημέρα ΕΠΠ» που διοργάνωσε η Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή τον Απρίλιο. Επισήμανε ότι η ΕΠΠ κινδυνεύει να αποτύχει εάν τύχει της απλής ανοχής, αντί της ενεργού προώθησης, εκ μέρους της Επιτροπής. Η Επιτροπή απάντησε ότι θα προσπαθήσει να βελτιώσει την τεκμηρίωση της τυχόν άρνησής της να λάβει μέτρα για την προώθηση μιας πρωτοβουλίας πολιτών, καθώς και ότι βελτίωσε το λογισμικό για την επιγραμμική συλλογή δεδομένων. #12

Η σημασία της διαβούλευσης με τους πολίτες διαπιστώθηκε επίσης κατά την εξέταση μιας αναφοράς που υπέβαλε ενώπιον του Ευρωπαίου Διαμεσολαβητή η European Competitive Telecommunications Association (ECTA). Η ECTA κατηγόρησε την Επιτροπή ότι παρέλειψε να διενεργήσει δεόντως δημόσια διαβούλευση και εκτίμηση αντίκτυπου προτού υποβάλει την πρόταση κανονισμού για την ενιαία ευρωπαϊκή αγορά ηλεκτρονικών επικοινωνιών, η οποία προέβλεπε, μεταξύ άλλων, την κατάργηση των τελών περιαγωγής. Η Διαμεσολαβήτρια κατέληξε στο συμπέρασμα ότι, παρόλο που η Επιτροπή όφειλε κανονικά να τηρήσει τα ελάχιστα πρότυπα όσον αφορά τη δημόσια διαβούλευση (τα οποία θεσπίστηκαν με ανακοίνωση της Επιτροπής το 2002), είχε εντούτοις το δικαίωμα να θέσει προτεραιότητες πολιτικής και να προβεί σε επιλογές πολιτικής στο ειδικότερο πλαίσιο της συγκεκριμένης νομοθετικής πρότασης. Η Διαμεσολαβήτρια επισήμανε, ωστόσο, στην Επιτροπή ότι πρέπει να διευκρινίσει στους οικείους κανόνες της τις συγκεκριμένες και περιορισμένες περιπτώσεις υπό τις οποίες η διαδικασία της δημόσιας διαβούλευσης μπορεί να περιορίζεται για λόγους πολιτικής προτεραιότητας.

Η Ευρωπαϊκή Αρχή για την Ασφάλεια των Τροφίμων (EFSA) αποτέλεσε επίσης τον στόχο αναφοράς που αφορούσε δημόσια διαβούλευση. Μια ουαλική ΜΚΟ κατήγγειλε ότι η δημόσια διαβούλευση της EFSA σχετικά με τη χρήση του ζιζανιοκτόνου glyphosate δεν ήταν επαρκώς φιλική προς τους χρήστες. Μετά την παρέμβαση της Διαμεσολαβήτριας, η EFSA απλοποίησε τις διαδικασίες για τη συμμετοχή στη δημόσια διαβούλευση.

2.8 Οργανισμοί της ΕΕ

Το έργο του Ευρωπαίου Διαμεσολαβητή αφορά κατά κύριο λόγο την εξέταση αναφορών που σχετίζονται με την Επιτροπή, κάτι που αντικατοπτρίζει το διοικητικό μέγεθος, τον όγκο του έργου και το τεράστιο φάσμα των αρμοδιοτήτων της Επιτροπής. Ωστόσο, οι οργανισμοί της ΕΕ —οι οποίοι είναι αρμόδιοι για τη ρύθμιση ποικίλων θεμάτων, από τα θεμελιώδη δικαιώματα έως τα φάρμακα, το περιβάλλον και την ασφάλεια της αεροπορίας— διαδραματίζουν επίσης σημαντικό, αν και έμμεσο, ρόλο στη ζωή των πολιτών. Αποτελούν το δεύτερο σημαντικότερο πεδίο για τις έρευνες που διενεργεί ο Ευρωπαίος Διαμεσολαβητής. Όπως συμβαίνει και με τα λοιπά θεσμικά όργανα, οι οργανισμοί πρέπει να λειτουργούν βάσει των υψηλότερων προτύπων διαφάνειας, λογοδοσίας και δεοντολογίας.

Μια υπόθεση αυτού του τύπου με την οποία ασχολήθηκε η Διαμεσολαβήτρια το 2015 αφορούσε τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Χημικών Προϊόντων (ECHA), ο οποίος έχει την έδρα του στο Ελσίνκι. Η Διαμεσολαβήτρια ξεκίνησε έρευνα μετά από αναφορά που υπέβαλε μια ΜΚΟ σχετικά με τις προτεινόμενες δοκιμές σε ζώα. Ο ECHA υποστήριξε ότι δεν μπορούσε να απορρίψει ανάλογες προτάσεις, ενώ η ΜΚΟ αντέτεινε ότι τα στοιχεία τα οποία θα συλλέγονταν μέσω των προτεινόμενων δοκιμών θα μπορούσαν να συλλεχθούν με την εφαρμογή εναλλακτικής μεθόδου. Η Διαμεσολαβήτρια κατέληξε στο συμπέρασμα ότι ο ECHA ερμήνευσε τον ρόλο της με εξαιρετικά συσταλτικό τρόπο. Πρότεινε στον ECHA να ζητεί από όλους τους καταχωρίζοντες χημικών ουσιών να αποδείξουν ότι προσπάθησαν να αποφύγουν τις δοκιμές σε ζώα και να τους παρέχει πληροφορίες που θα τους επιτρέψουν να αποφύγουν τις δοκιμές σε ζώα. Ο ECHA συμφώνησε να εφαρμόσει και τις δύο προτάσεις. #13

Τον Οκτώβριο του 2015, η Ευρωπαία Διαμεσολαβήτρια ασχολήθηκε με μια υπόθεση στο επίκεντρο της οποίας βρέθηκε ο Εκτελεστικός Οργανισμός Έρευνας, ο οποίος έχει την έδρα του στις Βρυξέλλες. Η υπόθεση αφορούσε την απόρριψη μιας αίτησης για θέση επιστημονικού συνεργάτη στο πλαίσιο του ερευνητικού προγράμματος της ΕΕ. Αφού πρώτα του προσφέρθηκε η θέση από κάποιο πανεπιστήμιο, ο ενδιαφερόμενος ενημερώθηκε ότι η προηγούμενη πρακτική του άσκηση σε ιδιωτική επιχείρηση καθιστούσε την αίτησή του «δεοντολογικώς απαράδεκτη» καθόσον, μεταξύ άλλων, υπήρχε νομική διαφορά ανάμεσα στα μέλη της ερευνητικής ομάδας και την εν λόγω επιχείρηση. Κατήγγειλε το περιστατικό αυτό στον Εκτελεστικό Οργανισμό Έρευνας, όμως η απάντηση που έλαβε ήταν ότι η πρόσληψη ερευνητών εναπόκειται στη διακριτική ευχέρεια των δικαιούχων των σχετικών επιχορηγήσεων, εν προκειμένω του πανεπιστημίου. Ο ερευνητής απευθύνθηκε στη Διαμεσολαβήτρια ισχυριζόμενος ότι η διαδικασία δεν ήταν διαφανής. Η Διαμεσολαβήτρια συνέστησε στον Εκτελεστικό Οργανισμό Έρευνας να ενισχύσει την εποπτεία του σχετικά με τις πρακτικές προσλήψεων από τα ιδρύματα που προκηρύσσουν θέσεις ερευνητών. Ο Εκτελεστικός Οργανισμός Έρευνας αποδέχτηκε τη σύσταση.

Μια άλλη υπόθεση αφορά τον Εκτελεστικό Οργανισμό Εκπαίδευσης, Οπτικοακουστικών Θεμάτων και Πολιτισμού (EACEA), ο οποίος κατηγορήθηκε από τη δημοτική αρχή μιας μικρής ιρλανδικής κοινότητας ότι συντόμευσε με αυθαίρετο τρόπο την προθεσμία για την υποβολή αιτήσεων χρηματοδότησης έργων αδελφοποίησης πόλεων. Μετά από την παρέμβαση της Διαμεσολαβήτριας, ο EACEA αιτιολόγησε τις ενέργειές του και η ενδιαφερόμενη θα μπορέσει να συμμετάσχει σε έργο αδελφοποίησης το 2016.

Κεφάλαιο 3 - Η 20ή επέτειος του θεσμού του Διαμεσολαβητή

Ο θεσμός του Ευρωπαίου Διαμεσολαβητή, ο οποίος θεσπίστηκε από τη Συνθήκη του Μάαστριχτ, συμπλήρωσε το 2015 είκοσι χρόνια ζωής. Στο πλαίσιο του εορτασμού της επετείου, η Emily O’ Reilly διοργάνωσε τον Ιούνιο συνέδριο —στο οποίο προσκλήθηκαν οι δύο προκάτοχοί της, ο Jacob Söderman και ο Νικηφόρος Διαμαντούρος, καθώς και άλλοι διαμεσολαβητές και πανεπιστημιακοί— με αντικείμενο συζήτησης την εξέλιξη του θεσμού του Διαμεσολαβητή και άλλα κρίσιμα θέματα, όπως είναι η διαφάνεια, η χρηστή διοίκηση και η συστηματική μελέτη και εφαρμογή του corpus των αποφάσεων και των συστάσεων του Διαμεσολαβητή (ombudsprudence). Στην ομιλία της στο συνέδριο, η Διαμεσολαβήτρια επισήμανε ότι η επιτυχής άσκηση των καθηκόντων της οφείλεται στο γεγονός ότι τα θεσμικά όργανα της ΕΕ εξακολουθούν να αποδέχονται και να σέβονται τον ρόλο του Ευρωπαίου Διαμεσολαβητή στο ευρύτερο πλαίσιο της δημόσιας διοίκησης.

Τον Νοέμβριο, το γραφείο του Ευρωπαίου Διαμεσολαβητή γιόρτασε την επέτειο παραθέτοντας δεξίωση στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, στην οποία προσκλήθηκε να μιλήσει η πρόεδρος της επιτροπής αναφορών Cecilia Wikström. Στην εκδήλωση παραβρέθηκαν πολλοί ευρωβουλευτές, εθνικοί διαμεσολαβητές, υπεύθυνοι επικοινωνίας στα θεσμικά όργανα της ΕΕ και άλλοι ενδιαφερόμενοι.

Κεφάλαιο 4 - Σχέσεις με τα θεσμικά όργανα της ΕΕ

4.1 Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο

Η Διαμεσολαβήτρια θεωρεί ότι οι καλές σχέσεις με το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο είναι ιδιαίτερα σημαντικές για το έργο της. Κατά τη διάρκεια του 2015, η Διαμεσολαβήτρια συναντήθηκε με τον πρόεδρο του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου Martin Schulz και με πάνω από 30 ευρωβουλευτές από όλες τις σημαντικές πολιτικές ομάδες και από διάφορα κράτη μέλη. Η Διαμεσολαβήτρια συμμετέχει στις συνεδριάσεις των επιτροπών εφόσον της ζητηθεί. Πέρυσι συμμετείχε σε συνεδριάσεις της επιτροπής αναφορών και της επιτροπής πολιτικών ελευθεριών, δικαιοσύνης και εσωτερικών υποθέσεων του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου. Μίλησε επίσης στην κοινή ακρόαση «Towards a high degree of Accountability, Transparency & Integrity in the EU Institutions» (Προς ένα υψηλότερο επίπεδο λογοδοσίας, διαφάνειας και ακεραιότητας στα θεσμικά όργανα της ΕΕ).

4.2 Επιτροπή αναφορών

Η Διαμεσολαβήτρια βρίσκεται σε διαρκή διάλογο με την επιτροπή αναφορών. Η επικοινωνία αυτή είναι ιδιαίτερα σημαντική για την παροχή συνδρομής για τη διευθέτηση των προβληματισμών πολιτών και κατοίκων της ΕΕ, καθώς και για τον συντονισμό του έργου του Ευρωπαίου Διαμεσολαβητή και της επιτροπής αναφορών. Ενώ η Διαμεσολαβήτρια ασχολείται με αναφορές κατά των θεσμικών και λοιπών οργάνων και οργανισμών της ΕΕ, η επιτροπή αναφορών επιλαµβάνεται αναφορών σχετικά µε τους τοµείς δραστηριότητας της ΕΕ σε ολόκληρη την Ευρώπη. Κατά το 2015 συνεχίστηκε η επιτυχής συνεργασία με την πρόεδρο της επιτροπής αναφορών Cecilia Wikström, καθώς και με ευρωβουλευτές από όλες τις πολιτικές ομάδες. Η Διαμεσολαβήτρια εκφράζει την ικανοποίησή της για τη συνέχιση της κοινής προσπάθειας για τη μεταρρύθμιση της ΕΕ με στόχο την παροχή πρόσφορων και πιο φιλικών προς τον πολίτη υπηρεσιών.

4.3 Ευρωπαϊκή Επιτροπή

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή είναι ο εκτελεστικός βραχίονας της ΕΕ, είναι όμως αρμόδια και για τη διεκπεραίωση του κύριου όγκου του διοικητικού έργου, οι δε δραστηριότητές της ελκύουν την προσοχή μεγάλου μέρους των πολιτών. Ως εκ τούτου, οι περισσότερες αναφορές που υποβάλλονται στη Διαμεσολαβήτρια αφορούν το έργο της Επιτροπής. Κατά συνέπεια, η Διαμεσολαβήτρια διατηρεί στενές σχέσεις με την Επιτροπή και το 2015 συναντήθηκε τρεις φορές με τον πρόεδρο Juncker, καθώς και με αρκετούς αντιπροέδρους, επιτρόπους και τον γενικό γραμματέα. Η μηνιαία συνεδρίαση σε υπηρεσιακό επίπεδο συνεχίστηκε επίσης καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους. Η Διαμεσολαβήτρια φρονεί ότι κατά το προηγούμενο έτος συνεχίστηκαν οι προσπάθειες για τη βελτίωση της διαφάνειας και για την οικοδόμηση στενών σχέσεων συνεργασίας με την Επιτροπή.

4.4 Άλλα θεσμικά όργανα και οργανισμοί της ΕΕ

Η Διαμεσολαβήτρια διατηρεί επίσης σημαντικές σχέσεις με τα άλλα θεσμικά όργανα και τους οργανισμούς της ΕΕ με στόχο τη βελτίωση της διοικητικής τους φιλοσοφίας και της διοργανικής συνεργασίας. Το 2015, η Διαμεσολαβήτρια συναντήθηκε με τον γενικό γραμματέα του Συμβουλίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης, με τον εκτελεστικό διευθυντή της Ευρωπαϊκής Αρχής για την Ασφάλεια των Τροφίμων, με τον αντιπρόεδρο της Ευρωπαϊκής Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής, με τον Ευρωπαίο Επόπτη Προστασίας Δεδομένων, με τον εκτελεστικό διευθυντή του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Χημικών Προϊόντων, με τον πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων και με τον προσωρινό διευθυντή του Οργανισμού Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Οι συναντήσεις αυτές αποτελούν αναπόσπαστο μέρος της εντολής της Διαμεσολαβήτριας να υποστηρίζει την εφαρμογή του «χρυσού κανόνα» στη δημόσια διοίκηση, αλλά αποτελούν και εγγενές στοιχείο της στρατηγικής της για την ενίσχυση του αντίκτυπου, της σημασίας και της προβολής του έργου του θεσμού στους πολίτες. #14 #15

4.5 Η σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για τα δικαιώματα των ατόμων με αναπηρία

Η Διαμεσολαβήτρια ενδέχεται να διαπιστώσει κρούσμα κακοδιοίκησης εάν ένα θεσμικό όργανο της ΕΕ παραβιάζει οιοδήποτε από τα δικαιώματα που κατοχυρώνονται στη σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για τα δικαιώματα των ατόμων με αναπηρία.

Το 2015, η επιτροπή εμπειρογνωμόνων της σύμβασης των Ηνωμένων Εθνών για τα δικαιώματα των ατόμων με αναπηρία προέβη σε ανασκόπηση της εφαρμογής της σύμβασης από την ΕΕ. Ως μέλος του πλαισίου της ΕΕ για την παρακολούθηση της εφαρμογής της σύμβασης, η Διαμεσολαβήτρια παρέσχε παραδείγματα που προέκυψαν κατά τη διενέργεια των ερευνών του γραφείου της. Η Διαμεσολαβήτρια συμμετέχει επίσης ενεργά στη μεταρρύθμιση του πλαισίου παρακολούθησης της εφαρμογής της σύμβασης.

Μία από τις αναφορές με τις οποίες ασχολήθηκε η Διαμεσολαβήτρια αφορούσε κωφό υποψήφιο ο οποίος ζήτησε πρόσθετο χρόνο για να συμμετάσχει στις δοκιμασίες επιλογής στο πλαίσιο διαγωνισμού που είχε προκηρύξει η Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Επιλογής Προσωπικού (EPSO). Η EPSO απέρριψε το αίτημα και ο υποψήφιος απευθύνθηκε στη Διαμεσολαβήτρια, η οποία επί του παρόντος διαβουλεύεται με ενδιαφερόμενους και εμπειρογνώμονες για το συγκεκριμένο θέμα.

Κατά την εξέταση άλλης αναφοράς, η Διαμεσολαβήτρια θεώρησε απαράδεκτη την αδυναμία του Εκτελεστικού Οργανισμού Εκπαίδευσης, Οπτικοακουστικών Θεμάτων και Πολιτισμού να παράσχει διερμηνεία στη νοηματική σε συνέδριο του προγράμματος Erasmus+, παρότι αρχικά είχε επιβεβαιώσει ότι θα παρείχε τις σχετικές υπηρεσίες. Λίγες ημέρες μετά την εκδήλωση, οι διοργανωτές πληροφόρησαν τους αιτούντες ότι ο διερμηνέας που επρόκειτο να παράσχει την υπηρεσία είχε υπαναχωρήσει. Η Διαμεσολαβήτρια κάλεσε τον Εκτελεστικό Οργανισμό Εκπαίδευσης, Οπτικοακουστικών Θεμάτων και Πολιτισμού να παράσχει υπηρεσίες διερμηνείας στη νοηματική και να λάβει μέτρα για την αποτροπή τυχόν επανεμφάνισης του προβλήματος. #16

Κεφάλαιο 5 - Ευρωπαϊκό Δίκτυο Διαμεσολαβητών

Σημείωση: Σε ορισμένες περιπτώσεις, ο Διαμεσολαβητής παρέσχε στον ενδιαφερόμενο περισσότερα από ένα είδη συμβουλών με αποτέλεσμα το συνολικό ποσοστό να υπερβαίνει το 100 %.

Ο στρατηγικός στόχος της Ευρωπαίας Διαμεσολαβήτριας είναι η ενίσχυση του αντίκτυπου, της σημασίας και της προβολής του έργου του θεσμού. Το 2015, η Διαμεσολαβήτρια, σε συνεργασία με τους συναδέλφους της εθνικούς διαμεσολαβητές, δρομολόγησε τη μεταρρύθμιση του Ευρωπαϊκού Δικτύου Διαμεσολαβητών με στόχο να ενισχύσει την προβολή και να αναδείξει τη σημασία του έργου του ενώπιον των ευρωπαίων πολιτών. Το Δίκτυο περιλαμβάνει 96 γραφεία σε 36 ευρωπαϊκές χώρες, καθώς και την επιτροπή αναφορών του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου.

Αξιοποιώντας τα στοιχεία των μελών του Δικτύου, η Ευρωπαία Διαμεσολαβήτρια κατάρτισε μια δέσμη προτάσεων για τη μεταρρύθμιση του Δικτύου. Μεταξύ των σημαντικών αλλαγών περιλαμβάνονταν η κίνηση παράλληλων ερευνών από τον Ευρωπαίο Διαμεσολαβητή και από τους εθνικούς διαμεσολαβητές, καθώς και η στενότερη συνεργασία σε επιλεγμένα θέματα αμοιβαίου ενδιαφέροντος.

Όπως προαναφέρθηκε, παράδειγμα παράλληλης έρευνας αποτελεί η έρευνα για τον αναγκαστικό επαναπατρισμό των παράτυπων μεταναστών από την ΕΕ. Η Ευρωπαία Διαμεσολαβήτρια εξέτασε τον χειρισμό των αναγκαστικών επαναπατρισμών από τον Frontex ενώ οι συνάδελφοί της από 19 εθνικά γραφεία εξέτασαν των χειρισμό των αναγκαστικών επαναπατρισμών στα κράτη μέλη. Βάσει των σχετικών πορισμάτων, η Ευρωπαία Διαμεσολαβήτρια κατάρτισε δέσμη προτάσεων και την υπέβαλε στον Frontex. Οι ερευνητές που συμμετείχαν στην παράλληλη έρευνα πραγματοποίησαν συνάντηση παρακολούθησης του θέματος στη Μαδρίτη τον Οκτώβριο. #17

Κατόπιν συζητήσεων με τους εθνικούς διαμεσολαβητές, η Ευρωπαία Διαμεσολαβήτρια ενημέρωσε τον Δεκέμβριο την Επιτροπή ότι το Δίκτυο θα εξετάσει στη συνέχεια το κατά πόσον η χρήση των κονδυλίων του Ταμείου Ασύλου, Μετανάστευσης και Ένταξης (ΤΑΜΕ) πραγματοποιείται με σεβασμό στα θεμελιώδη δικαιώματα των μεταναστών.

Ένα άλλο παράδειγμα θεματικής συνεργασίας αποτελεί η έναρξη διαβούλευσης τον Δεκέμβριο με πρωτοβουλία της Ευρωπαίας Διαμεσολαβήτριας και με συμμετοχή όλων των διαμεσολαβητών του Δικτύου σχετικά με τη διαφάνεια των δραστηριοτήτων των ομάδων άσκησης πίεσης. Στόχος της διαβούλευσης είναι η κατάρτιση κατευθυντήριων γραμμών για την επικοινωνία μεταξύ των δημόσιων υπαλλήλων της ΕΕ και των εθνικών δημόσιων διοικήσεων και των εκπροσώπων συμφερόντων. Η απόφαση της Ευρωπαίας Διαμεσολαβήτριας να εστιάσει σε αυτό το θέμα αντικατοπτρίζει το γεγονός ότι τόσο η δημόσια διοίκηση της ΕΕ όσο και οι εθνικές δημόσιες διοικήσεις δέχονται πιέσεις από ομάδες άσκησης πίεσης. Για να είναι αποτελεσματικές, οι κατευθυντήριες γραμμές σχετικά με τη διαφάνεια των δραστηριοτήτων των ομάδων άσκησης πίεσης πρέπει να βασίζονται στην πολυεπίπεδη αυτή πραγματικότητα. #2

Μεταξύ των άλλων προτάσεων μεταρρυθμίσεων στο πλαίσιο του Δικτύου περιλήφθηκε η ιδέα της διοργάνωσης ενός μεγάλου ετήσιου σεμιναρίου του Δικτύου στις Βρυξέλλες με σκοπό τη συζήτηση κάποιου σημαντικού θέματος δημόσιου ενδιαφέροντος. Επιπλέον, η Ευρωπαία Διαμεσολαβήτρια δρομολόγησε βελτιώσεις της εσωτερικής διαδικασίας για τον χειρισμό των ερωτημάτων των εθνικών γραφείων σχετικά με το δίκαιο της ΕΕ. Οι εν λόγω βελτιώσεις διασφαλίζουν την έγκαιρη διαβίβαση των απαντήσεων των θεσμικών οργάνων της ΕΕ στους εθνικούς διαμεσολαβητές για να τις αξιοποιούν στο πλαίσιο των ερευνών που διενεργούν. Τα γραφεία των εθνικών διαμεσολαβητών ενθαρρύνθηκαν επίσης να συνεισφέρουν από κοινού στις δημόσιες διαβουλεύσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για νομοθετικές προτάσεις που άπτονται των δικαιωμάτων των πολιτών.

Το δέκατο εθνικό σεμινάριο του Δικτύου πραγματοποιήθηκε τον Απρίλιο στη Βαρσοβία. Με τίτλο «Ombudsmen against discrimination» (Διαμεσολαβητές κατά διακρίσεων)· το συνέδριο εξέτασε τον χειρισμό υποθέσεων που αφορούν διακρίσεις, δικαιώματα μελών εθνικών μειονοτήτων και δικαιώματα ηλικιωμένων από τους διαμεσολαβητές.

Τον Δεκέμβριο, η Διαμεσολαβήτρια επισκέφτηκε τους ομολόγους της στη Βιέννη και τη Βουδαπέστη. Οι συζητήσεις σε και στις δύο πρωτεύουσες επικεντρώθηκαν σε θέματα θεμελιωδών δικαιωμάτων, διαφάνειας και δραστηριοτήτων των ομάδων άσκησης πίεσης. Η επίσκεψη πραγματοποιήθηκε στο πλαίσιο του στόχου της Διαμεσολαβήτριας να ενισχύσει την προβολή του Δικτύου και να τονίσει τη σημασία της συνεργασίας σε εθνικό και σε ευρωπαϊκό επίπεδο.

Το έντυπο της Διαμεσολαβήτριας με τίτλο Έχετε προβλήματα με την ΕΕ; Ποιος μπορεί να σας βοηθήσει; περιέχει περισσότερες πληροφορίες σχετικά µε εναλλακτικά µέσα προσφυγής.

Κεφάλαιο 6 - Πόροι

6.1 Προϋπολογισμός

O προϋπολογισμός του Διαμεσολαβητή αποτελεί ανεξάρτητο τμήμα του προϋπολογισμού της ΕE. Χωρίζεται σε τρεις τίτλους. Ο τίτλος 1 περιλαμβάνει τους μισθούς, τα επιδόματα και τις λοιπές δαπάνες προσωπικού. Ο τίτλος 2 καλύπτει κτίρια, έπιπλα, εξοπλισμό και διάφορες λειτουργικές δαπάνες. Ο τίτλος 3 περιλαμβάνει τις δαπάνες που προκύπτουν από γενικές δραστηριότητες του οργανισμού. Οι εγγεγραμμένες στον προϋπολογισμό πιστώσεις για το 2015 ανέρχονταν σε 10 346 105 ευρώ.

Με γνώμονα την αποτελεσματική διαχείριση των πόρων, ο εσωτερικός ελεγκτής του Διαμεσολαβητή ελέγχει τακτικά τα συστήματα εσωτερικού ελέγχου του οργανισμού και τις οικονομικές πράξεις στις οποίες προβαίνει το γραφείο. Όπως και τα άλλα θεσμικά όργανα της ΕΕ, ο Διαμεσολαβητής υπόκειται επίσης στον έλεγχο του Ελεγκτικού Συνεδρίου.

6.2 Χρήση των πόρων

Κάθε χρόνο ο Διαμεσολαβητής εγκρίνει ένα Ετήσιο Σχέδιο Διαχείρισης (ΕΣΔ), στο οποίο προσδιορίζονται οι συγκεκριμένες δράσεις που πρέπει να αναληφθούν από το γραφείο του προκειμένου να υλοποιηθούν οι προτεραιότητες του οργανισμού. Το ΕΣΔ για το 2015 είναι το πρώτο σχέδιο που βασίζεται στη στρατηγική του Ευρωπαίου Διαμεσολαβητή — «Με ορίζοντα το 2019».

6.3 Η ομάδα πίσω από τη Διαμεσολαβήτρια

Ο οργανισμός υποστηρίζεται από άκρως καταρτισμένο και πολύγλωσσο προσωπικό. Αυτό σημαίνει ότι είναι σε θέση να εξετάζει αναφορές για κακοδιοίκηση στις 24 επίσημες γλώσσες της ΕΕ και να προάγει την ευαισθητοποίηση του κοινού σχετικά με το έργο της Διαμεσολαβήτριας. Το οργανόγραµµα του Διαµεσολαβητή για το 2015 αριθµούσε συνολικά 66 υπαλλήλους. Τον Σεπτέμβριο, η Beate Gminder ανέλαβε καθήκοντα γενικής γραμματέα του γραφείου, αντικαθιστώντας τον συνταξιοδοτηθέντα Ian Harden.

Πλήρης κατάλογος των μελών του προσωπικού, ο οποίος ενημερώνεται τακτικά, καθώς και αναλυτικές πληροφορίες για τη διάρθρωση του γραφείου του Διαμεσολαβητή και τα καθήκοντα κάθε τμήματος διατίθενται στον δικτυακό τόπο του Διαμεσολαβητή.

Κεφάλαιο 7 - Είδος και προέλευση των αναφορών

Από το 2015, η Ευρωπαία Διαμεσολαβήτρια αναπροσαρμόζει συνεχώς τις διαδικασίες έρευνας προκειμένου να βελτιώσει την αποτελεσματικότητα και να διευρύνει τον αντίκτυπό τους. Ως εκ τούτου, πολλές υποθέσεις βάσει αναφορών δεν εξετάστηκαν αυτοτελώς αλλά στο πλαίσιο στρατηγικών ερευνών, π.χ. για τη διαφάνεια της TTIP, τη σύνθεση των ομάδων εμπειρογνωμόνων ή τον σεβασμό των ανθρώπινων δικαιωμάτων στο πλαίσιο διαχείρισης των κονδυλίων του Ταμείου Συνοχής της ΕΕ. Η εν λόγω προορατική στρατηγική προσέγγιση είναι σχεδόν βέβαιο ότι προδικάζει το αποτέλεσμα της εξέτασης άλλων μεμονωμένων αναφορών.

(1) Οι τεχνικές έρευνες ιδία πρωτοβουλία (π.χ. οι έρευνες βάσει αναφορών που δεν υποβάλλονται από πολίτες της ΕΕ) διακρίνονται από τις στρατηγικές έρευνες ιδία πρωτοβουλία (π.χ. τις έρευνες σχετικά με τη διαφάνεια του τριμερούς διαλόγου και τις καθυστερημένες πληρωμές).
(2) Περιλαμβάνονται, μεταξύ άλλων, οι στρατηγικές έρευνες για τη διαφάνεια της TTIP, τις καταγγελίες παρατυπιών, την Ευρωπαϊκή Πρωτοβουλία Πολιτών, τα θεμελιώδη δικαιώματα στο πλαίσιο της πολιτικής της ΕΕ για τη συνοχή και τους αναγκαστικούς επαναπατρισμούς του Frontex.
(3) Η Διαμεσολαβήτρια επέλεξε να ασχοληθεί με ορισμένα σημαντικά από στρατηγική άποψη θέματα χωρίς να ξεκινήσει έρευνα, π.χ. με τη διαφάνεια της ΕΚΤ, τις δραστηριότητες πρώην Επιτρόπων μετά τη λήξη της θητείας τους και το Ταμείο Ασύλου, Μετανάστευσης και Ένταξης (ΤΑΜΕ).

Κεφάλαιο 8 - Ποιους αφορούσαν οι αναφορές;

Σημείωση: Μία έρευνα ιδία πρωτοβουλία που κινήθηκε το 2015 (σχετικά με τη διαφάνεια του τριμερούς διαλόγου) αφορούσε περισσότερα από ένα θεσμικά όργανα. Γι’ αυτό, το άθροισμα των ποσοστών υπερβαίνει το 100 %.

Κεφάλαιο 9 - Τι αφορούσαν οι αναφορές;

Σημείωση: Σε ορισμένες υποθέσεις, ο Διαμεσολαβητής περάτωσε έρευνες που αφορούσαν δύο ή περισσότερα θέματα. Γι’ αυτό, το άθροισμα των ποσοστών υπερβαίνει το 100 %.
(1) Για παράδειγμα, συγκρούσεις συμφερόντων ή καθυστερήσεις και άλλες πλημμέλειες των διαδικασιών των θεσμικών οργάνων.
(2) Για παράδειγμα, οι διαδικασίες της Επιτροπής σχετικά με εικαζόμενες παραβάσεις του δικαίου της ΕΕ σε κράτος μέλος.

Κεφάλαιο 10 - Τα αποτελέσματα που επιτεύχθηκαν

Σημείωση: Σε ορισμένες υποθέσεις, ο Διαμεσολαβητής περάτωσε τις έρευνες για δύο ή περισσότερους λόγους. Γι’ αυτό, το άθροισμα των ποσοστών υπερβαίνει το 100 %.

(1) Ορισμένες περίπλοκες υποθέσεις απαιτούν πολλαπλούς γύρους διαβουλεύσεων με τον ενδιαφερόμενο και το σχετικό θεσμικό όργανο. Με τον τρόπο αυτό, το γραφείο του Ευρωπαίου Διαμεσολαβητή δεν διαπιστώνει απλώς τα πραγματικά περιστατικά, αλλά προσπαθεί επίσης να επιτύχει μια λύση η οποία θα είναι αποδεκτή και από τα δύο μέρη.

Κεφάλαιο 11 - Πώς χειριζόμαστε τις υποθέσεις

Η Διαμεσολαβήτρια αποδίδει μεγάλη έμφαση στη διενέργεια στρατηγικών ερευνών προς όφελος του δημόσιου συμφέροντος. Ωστόσο, το κύριο μέρος του έργου της αφορά την εξέταση υποθέσεων βάσει αναφορών πολιτών, επιχειρήσεων, ενώσεων, ΜΚΟ και άλλων οργανώσεων.

H Διαμεσολαβήτρια διασφαλίζει ότι η δωρεάν υπηρεσία υποβολής αναφορών είναι όσο το δυνατόν πιο δίκαιη, διαφανής και σαφής. Οι ενδιαφερόµενοι µπορούν να υποβάλλουν τις αναφορές τους στη Διαµεσολαβήτρια µε οποιοδήποτε µέσο γραπτής αλληλογραφίας, μεταξύ των οποίων το ηλεκτρονικό έντυπο υποβολής αναφοράς. Κάθε ενδιαφερόμενος παραπέμπεται σε έναν συγκεκριμένο υπεύθυνο επικοινωνίας για κάθε υπόθεση.

Όταν μια αναφορά δεν εμπίπτει στο πεδίο αρμοδιοτήτων του Ευρωπαίου Διαμεσολαβητή, το γραφείο συμβουλεύει, στο μέτρο του δυνατού, τον ενδιαφερόμενο σχετικά με τους φορείς που θα μπορούσαν να τον βοηθήσουν. Εφόσον ο ενδιαφερόμενος συμφωνεί, ο Ευρωπαίος Διαμεσολαβητής μπορεί επίσης να αποφασίσει να παραπέμψει αναφορές σε άλλους φορείς, π.χ. σε κάποιο μέλος του Ευρωπαϊκού Δικτύου Διαμεσολαβητών.

Εάν µια αναφορά δεν πληροί τα κριτήρια παραδεκτού ή εάν οι λόγοι για τη διενέργεια έρευνας σε µια υπόθεση που πληροί τα κριτήρια παραδεκτού δεν είναι επαρκείς, η Διαµεσολαβήτρια απορρίπτει την αναφορά. Στην επιστολή της προς τον ενδιαφερόμενο, παρέχει συμβουλές κατά περίπτωση, ιδίως σχετικά με κάποιον άλλον φορέα σε εθνικό επίπεδο ή σε επίπεδο ΕΕ που θα μπορούσε να βοηθήσει τον ενδιαφερόμενο.

Όταν η Διαμεσολαβήτρια αποφασίζει να ξεκινήσει μια έρευνα, πρώτα εξετάζει το κατά πόσον είναι εφικτή η ταχεία επίλυση του προβλήματος του ενδιαφερομένου. Μπορεί, για παράδειγμα, να προβεί σε σύντομη εξέταση του φακέλου της διαφοράς ή ο αρμόδιος για τον χειρισμό της υπόθεσης υπάλληλος να επικοινωνήσει με το εμπλεκόμενο θεσμικό όργανο για να συζητήσει το ενδεχόμενο ταχείας επίλυσης της διαφοράς.

Οι πλήρεις έρευνες είναι αναγκαίες όταν η αναφορά είναι περίπλοκη ή όταν απαιτείται η συνδρομή διαφόρων εξειδικευμένων υπηρεσιών του εμπλεκόμενου θεσμικού οργάνου. Η Διαμεσολαβήτρια έχει στη διάθεσή της διάφορες επιλογές. Μπορεί να προτείνει φιλικό διακανονισμό της διαφοράς ή να εκδώσει σύσταση με την οποία καλεί το εμπλεκόμενο θεσμικό όργανο να εξαλείψει το κρούσμα κακοδιοίκησης. Εάν δεν είναι εφικτή η εξεύρεση λύσης, η Διαμεσολαβήτρια ενδέχεται να αποφασίσει να διατυπώσει επικριτικές παρατηρήσεις.

Βελτίωση των διαδικασιών χειρισμού υποθέσεων

Στα τέλη του 2015, η Διαμεσολαβήτρια ξεκίνησε την επανεξέταση των διαδικασιών χειρισμού υποθέσεων με στόχο τη βελτίωση της αποτελεσματικότητας και του αντίκτυπου τους. Οι αναθεωρημένες διαδικασίες θα θεσπιστούν το 2016 μετά την ολοκλήρωση της επανεξέτασης και τη διαβούλευση με το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο.

Κεφάλαιο 12 - Συμμόρφωση με τις προτάσεις της Διαμεσολαβήτριας

Κάθε χρόνο, η Διαµεσολαβήτρια δηµοσιεύει µια ολοκληρωµένη περιγραφή του τρόπου µε τον οποίο τα θεσµικά όργανα της ΕΕ ανταποκρίνονται στις προτάσεις που τους απευθύνει για τη βελτίωση της διοίκησης της ΕΕ. Οι εν λόγω προτάσεις υποβάλλονται υπό µορφή φιλικών διακανονισµών, συστάσεων, επικριτικών και συµπληρωµατικών παρατηρήσεων. Το ποσοστό συμμόρφωσης είναι ιδιαίτερα σημαντικό για τη μέτρηση του αντίκτυπου και της σημασίας του έργου του Διαμεσολαβητή.

Η έκθεση Putting it Right? — How the EU institutions responded to the Ombudsman in 2014 αποκαλύπτει ότι τα θεσμικά όργανα της ΕΕ συμμορφώθηκαν με το 90 % των προτάσεων της Διαμεσολαβήτριας. Το ποσοστό αυτό είναι το υψηλότερο που επιτεύχθηκε ως σήμερα. Από το 2011, οπότε το γραφείο άρχισε να τηρεί στατιστικά στοιχεία σχετικά με τη συμμόρφωση των θεσμικών οργάνων, ο μέσος όρος του ποσοστού συμμόρφωσης ανερχόταν στο 80 %. Η έκθεση δείχνει ότι το ποσοστό συμμόρφωσης διαφέρει σημαντικά από το ένα θεσμικό όργανο στο άλλο —από 100 % σε ορισμένες περιπτώσεις έως 0 % στη χειρότερη περίπτωση. Η Επιτροπή, για παράδειγμα, συμμορφώθηκε σε ποσοστό 86 % (έναντι 73 % το 2013). Δεδομένου του μεγέθους της στο ευρύτερο πλαίσιο της διοίκησης της ΕΕ, το υψηλότερο ποσοστό των ερευνών που διενήργησε η Διαμεσολαβήτρια αφορά την Επιτροπή.

Η έκθεση για το 2015 θα είναι διαθέσιμη στα τέλη του 2016.

Πώς να επικοινωνήσετε με την Ευρωπαία Διαμεσολαβήτρια

Ταχυδρομικά

Ευρωπαίος Διαμεσολαβητής

1 avenue du Président Robert Schuman

CS 30403

F - 67001 Strasbourg Cedex

Τηλεφωνικά

+33 (0)3 88 17 23 13

Μέσω ηλεκτρονικού ταχυδρομείου (e-mail)

eo@ombudsman.europa.eu

Μέσω διαδικτύου

Δικτυακός τόπος: www.ombudsman.europa.eu

Twitter: twitter.com/EUombudsman

Google+: plus.google.com/101520878267293271723

LinkedIn: www.linkedin.com/company/272026

YouTube: www.youtube.com/eotubes