Stan faktyczny i prawny

1. W 2007 r. Komisja wraz z polskimi wladzami uzgodnily wykorzystanie funduszy unijnych, przewidzianych w rozporzadzeniu nr 1083/2006[1], w ramach Programu Operacyjnego Infrastruktura i Srodowisko [„Program”]. Priorytet III Programu zostal stworzony z mysla o promowaniu bezpiecznych dla srodowiska metod magazynowania wody w lasach; na przyklad przez promowanie budowy obiektów malej retencji z mysla o przeciwdzialaniu skutkom odplywu wód opadowych na terenach górskich. W priorytecie V Programu przewidziano wykorzystanie funduszy unijnych na realizacje inicjatyw:

(i) zorientowanych na ochrone zagrozonych gatunków i genetycznej róznorodnosci flory, fauny i grzybów, a takze przywrócenie wlasciwego stanu korytarzy ekologicznych w celu umozliwienia wlasciwego funkcjonowania sieci Natura 2000;

(ii) zorientowanych na ksztaltowanie postaw spolecznych sprzyjajacych ochronie srodowiska i ochronie przyrody, w tym zachowaniu róznorodnosci biologicznej i ochronie krajobrazu, a takze zachowan proekologicznych za posrednictwem inicjatyw edukacyjnych.

2. Skarzacy to obywatel Polski prowadzacy ekologiczne gospodarstwo rolne. Jest on wlascicielem lasów, z których wyplywa wiele strumieni, polozonych w sasiedztwie Tatr przy granicy polsko-slowackiej. Jego gospodarstwo nalezy do obszaru Natura 2000, gdzie swoje siedliska ma okolo 20 gatunków chronionych. Kwestia ochrony srodowiska jest dla skarzacego bardzo istotna.

3. W 2009 r. zamierzal on ubiegac sie o pozyskanie unijnych funduszy w ramach Priorytetu III Programu. Polskie wladze poinformowaly go, ze z Programu korzystac moga tylko przedsiebiorstwa panstwowe, natomiast nie obejmuje on poszczególnych obywateli i spolecznosci, nawet gdy sa oni wlascicielami lasów.

4. Skarzacy uznal to podejscie za dyskryminujace wobec prywatnych wlascicieli lasów i w dniu 17 marca 2010 r. zwrócil sie do Komisji Europejskiej o wyjasnienie, czy w ramach Programu obywatele i organizacje prywatne maja prawo ubiegac sie o dotacje unijne. Po szesciu miesiacach, w dniu 9 wrzesnia 2010 r., Komisja odpowiedziala, ze nie jest uprawniona do podejmowania decyzji w zakresie przyznawania dotacji unijnych. Komisja stwierdzila, ze decyzje takie leza wylacznie w gestii polskiego ministerstwa odpowiedzialnego za zarzadzanie Programem.

5. W dniu 20 wrzesnia 2010 r. skarzacy ponownie zwrócil sie do Komisji. Zaznaczyl, ze jego pytanie nie dotyczylo przyznawania funduszy; chcial on raczej dowiedziec sie, kto – co do zasady – jest uprawniony do ubiegania sie o nie.

6. Odpowiedz Komisji otrzymal po 16 miesiacach. Komisja stwierdzila w niej, ze o finansowanie z unijnego Funduszu Spójnosci moga ubiegac sie wszystkie podmioty prywatne, organizacje niedochodowe, wszyscy obywatele oraz przedsiebiorstwa panstwowe. Podkreslila takze, ze w mysl art. 70 rozporzadzenia nr 1083/2006 to wladze panstwowe sa odpowiedzialne za ustalanie obowiazujacych beneficjentów wymogów w zakresie sprawozdawczosci i rachunkowosci.

7. Nastepnie skarzacy zwrócil sie do polskiego Centrum Koordynacji Projektów Srodowiskowych w zwiazku z Priorytetem V Programu. Pragnal ubiegac sie o finansowanie w odniesieniu do dwóch odrebnych dzialan w ramach tego Priorytetu. Polskie wladze odpowiedzialy jednak, ze jako rolnik nie jest on do tego uprawniony.

8. W dniu 22 sierpnia 2012 r. skarzacy zlozyl do Komisji skarge dotyczaca naruszenia, jakiego dopuscila sie Polska. Poinformowal w niej, ze polskie wladze nie przestrzegaja wlasciwych przepisów ujetych w rozporzadzeniu Komisji nr 1828/2006[2], dotyczacych wykorzystywania srodków Funduszu Spójnosci dla celów zwiazanych z realizacja Priorytetu III Programu.

9. W skardze tej odniósl sie on do wszystkich trudnosci, jakie napotkal ze strony polskich sluzb administracyjnych, kiedy usilowal uzyskac dotacje z funduszy unijnych oraz gdy próbowal powiadomic te sluzby o problemach srodowiska wystepujacych w obszarze, nalezacym do sieci Natura 2000, gdzie polozone jest jego gospodarstwo.

Po pierwsze przypomnial ponownie, ze polskie wladze ograniczyly mozliwosc ubiegania sie o dofinansowanie w taki sposób, ze mialo ja tylko panstwowe gospodarstwo lesne Y i ze to wlasnie ta organizacja pozyskala fundusze. Wyrazil uzasadniona opinie, ze przyznawanie funduszy powinno byc oparte na konkurencji oraz ze ograniczanie mozliwosci ubiegania sie o nie do jednej zainteresowanej strony uniewaznilo ten proces. Stwierdzil ponadto, ze Centrum Koordynacji Projektów Srodowiskowych, odpowiedzialne za realizacje Programu i ocene skladanych wniosków, podlega Y. Twierdzil on, ze nawet jezeli Y byly jedynym potencjalnym beneficjentem w ramach Priorytetu III Programu, ich udzial powinien obejmowac takze prace z zakresu retencji wody w lasach prywatnych. Jego zdaniem wynika to z faktu, ze odplyw wód powierzchniowych ma wplyw na wszystkie ekosystemy, natomiast wykorzystanie bezpiecznych dla srodowiska metod magazynowania wody w lasach lezy w interesie wszystkich stron.

Po drugie uznal, ze Ministerstwo Rozwoju Regionalnego, odpowiedzialne za zarzadzanie Programem, nie informuje wlascicieli gospodarstw usytuowanych na obszarach nalezacych do sieci Natura 2000 o mozliwosci ubiegania sie o srodki unijne na prowadzenie gospodarstw ekologicznych, eko-turystyke, mala retencje wody lub o inne srodki na dzialania zwiazane z ochrona srodowiska. Ponadto poinformowal, ze polski organ zarzadzajacy nie przeprowadzil publicznych konsultacji w zakresie wszystkich priorytetów Programu oraz ze z zalozenia konsultacje takie nie moga byc ograniczone do umieszczania ogloszen w prasie, lecz powinny raczej byc prowadzone w formie spotkan wlasciwych wladz z mieszkancami terenów, których Program dotyczy. Podkreslil takze, ze po stronie urzedników odpowiedzialnych za realizacje projektu istnialo prawdopodobienstwo wystepowania zachowan korupcyjnych.

Po trzecie skarzacy odwolal sie do okreslonego przypadku, kiedy to fundusze UE w ramach Programu przeznaczono na odbudowanie szlaku turystycznego prowadzacego na szczyt X. Twierdzil, ze lokalne wladze nie wziely pod uwage faktu, ze szlak ten przebiega przez siedliska zagrozonej flory i zagrozonych gatunków. . Jego zdaniem wynika to z braku wspólpracy wlasciwych polskich ministerstw w kwestii zagadnien zwiazanych ze srodowiskiem.

Po czwarte skarzacy stwierdzil, ze Polska nie respektuje przepisów dyrektywy siedliskowej i dyrektywy ptasiej, gdyz rzeka nie byla regulowana w sposób, który umozliwilby unikniecie powodzi. Jego zdaniem negatywne skutki klesk zywiolowych nie sa zatem minimalizowane, a cel Priorytetu III Programu nie jest osiagany.

Na zakonczenie skarzacy wspomnial o opóznieniu, z jakim otrzymal od Komisji odpowiedzi na swoje wczesniejsze pisma. Twierdzil, ze po tym, jak poinformowal Komisje o nieprawidlowosciach w realizacji Programu, Komisja powinna byla podjac dzialania, czego nie zrobila.

10. W dniu 2 pazdziernika 2012 r. Komisja poinformowala skarzacego, ze jego skarga – zwana dalej „pierwsza skarga dotyczaca naruszenia” – zostala zarejestrowania pod numerem CHAP 2012.

11. W dniu 29 listopada 2012 r. skarzacy zlozyl do Komisji kolejna skarge dotyczaca naruszenia.

12. W skardze tej odniósl sie on do negatywnych doswiadczen z polskim Ministerstwem Srodowiska i Ministerstwem Rolnictwa w zwiazku z tak zwanymi eko-dotacjami, tj. unijnymi srodkami dla gospodarstw rolnych w obszarach nalezacych do sieci Natura 2000. Wspomnial o rzekomo absurdalnych kontrolach i wymogach, które – jego zdaniem – demonstruja brak wiedzy polskich sluzb administracyjnych na temat rolnictwa. Zauwazyl, ze jezeli spelniane beda absurdalne wymogi, zamiast chronic faune, mozna doprowadzic do jej zniszczenia. Stwierdzil on na przyklad, ze eko-dotacje sa uwarunkowane absurdalnymi wymogami, takimi jak wymóg koszenia chronionych roslin do tej samej daty w calym kraju. Wymóg ten obowiazuje mimo tego, ze na wybór wlasciwego terminu wplyw maja rózne czynniki lokalne i geograficzne. Zwrócil uwage, ze zbyt wczesne koszenie moze byc szkodliwe dla chronionej flory. Ponadto ministerstwa wyplacaja eko-dotacje, jezeli koszenie odbywa sie w konkretny, wczesniej ustalony sposób, natomiast (jak stwierdzil) sposób koszenia takze powinien uwzgledniac warunki lokalne. Reasumujac, uznal, ze Polska narusza przepisy dyrektywy 2004/35/WE[3] w sprawie odpowiedzialnosci za srodowisko w odniesieniu do zapobiegania i zaradzania szkodom wyrzadzonym srodowisku naturalnemu.

13. Komisja zarejestrowala druga skarge, zwana dalej „druga skarga dotyczaca naruszenia”, pod numerem CHAP(2012).

14. W dniu 13 marca 2013 r. skarzacy usilowal uzyskac od Komisji (Dyrekcji Generalnej ds. Polityki Regionalnej i Miejskiej), a nastepnie od Europe Direct wiecej informacji odnosnie do statusu swojej pierwszej skargi dotyczacej naruszenia. Dyrekcja Generalna nie odpowiedziala, natomiast Europe Direct stwierdzil, ze Komisja nie zezwala jej na udzielanie odpowiedzi na zapytania dotyczace statusu skarg dotyczacych naruszenia. W dniu 24 marca 2013 r. skarzacy zlozyl skarge do Europejskiego Rzecznika Praw Obywatelskich.

Przedmiot dochodzenia

15. Skarzacy zarzucil Komisji, ze nie rozpatrzyla dwóch jego skarg dotyczacych naruszenia z nalezyta starannoscia.

16. Stwierdzil, ze Komisja powinna byla szybciej podjac dzialania w odniesieniu do obu skarg dotyczacych naruszenia.

17. W swoich uwagach (z dnia 6 wrzesnia 2013 r.) dotyczacych opinii Komisji przekazanej Rzecznikowi Praw Obywatelskich w odpowiedzi na dochodzenie, która zostala mu udostepniona, skarzacy zazadal odszkodowania z tytulu straty czasu w procesie prowadzenia korespondencji z Komisja oraz z tytulu „utraty zaufania do Komisji”. Jako ze skarzacy nie zwrócil sie z tym roszczeniem do Komisji przed zlozeniem go do Rzecznik Praw Obywatelskich[4], podjela ona decyzje o nierozpatrywaniu go w przedmiotowym dochodzeniu.

Dochodzenie

18. W dniu 16 kwietnia 2013 r. Rzecznik Praw Obywatelskich zwrócil sie do Komisji o przekazanie skarzacemu informacji na temat statusu jego skarg dotyczacych naruszenia oraz o zlozenie przeprosin za brak niezwlocznych odpowiedzi na jego pisma. W nastepstwie dzialania Rzecznika Praw Obywatelskich Komisja przekazala skarzacemu odpowiedz w dniu 15 maja 2013 r. Skarzacy odniósl sie do tej odpowiedzi w pismie do Rzecznika Praw Obywatelskich z dnia 17 maja 2013 r.

19. W dniu 17 czerwca 2013 r. Rzecznik Praw Obywatelskich zwrócil sie do Komisji, aby wystosowala opinie w sprawie skargi. Komisja przedlozyla opinie w jezyku angielskim, w dniu 17 sierpnia 2013 r. Tlumaczenie opinii na jezyk polski przekazano skarzacemu celem przedstawienia uwag. Ponadto w dniu 27 sierpnia 2013 r. Komisja (Dyrekcja Generalna ds. Polityki Regionalnej i Miejskiej) przeslala bezposrednio do skarzacego pismo odnoszace sie do jego pierwszej skargi dotyczacej naruszenia. Swoje uwagi skarzacy przekazal Rzecznikowi Praw Obywatelskich w dniach 30 sierpnia i 6 wrzesnia 2013 r. W dniu 28 pazdziernika 2013 r. Komisja przeslala skarzacemu pismo odnoszace sie do drugiej skargi dotyczacej naruszenia. Skarzacy przekazal Rzecznik Praw Obywatelskich kopie tego pisma wraz ze swoimi uwagami w dniu 5 listopada 2013 r.

Analiza sprawy i wnioski Rzecznika

Ustalenia wstepne

20. Skarga do Rzecznika zawierala odniesienia do rzekomego naruszenia unijnych przepisów przez polskie wladze. Rozpatrywanie skarg zwiazanych z dzialaniami organów publicznych w panstwach czlonkowskich nie wchodzi jednak w zakres kompetencji Europejskiego Rzecznika Praw Obywatelskich.

21. Z tego wzgledu w swoim dochodzeniu Rzecznik Praw Obywatelskich bedzie odnosila sie wylacznie do kwestii zarzucanego Komisji niewlasciwego administrowania, mianowicie tego, czy rozpatrujac otrzymane od skarzacego skargi dotyczace naruszenia zgodnie z art. 258 TFUE[5], dzialala ona zgodnie z przepisami i zasadami proceduralnymi, które sa dla niej wiazace. Jako ze Komisja nie podjela jeszcze decyzji w zakresie przedmiotu rzekomych naruszen, skarzacy, jezeli uzna to za stosowne, bedzie mógl zlozyc oddzielna skarge do Rzecznik Praw Obywatelskich, w przypadku gdy uzna wnioski i dzialania Komisji za niezadowalajace.

A. Zarzut dotyczacy niewlasciwego rozpatrzenia skarg dotyczacych naruszenia

Argumenty przedstawione Rzecznikowi

22. W swojej skardze do Rzecznika skarzacy twierdzil, ze odpowiedzi Komisji na swoje pisma otrzymal odpowiednio po 6 i 16 miesiacach (pisma z dnia 17 marca i 20 wrzesnia 2012 r.) Ponadto, pierwsza skarga dotyczaca naruszenia zostala zlozona w dniu 22 sierpnia 2012 r., przy czym Komisja zarejestrowala ja dopiero w dniu 2 pazdziernika 2012 r. Co wiecej, pomimo zapytania skarzacego z dnia 13 marca 2013 r., Komisja nie powiadomila go o statusie pierwszej skargi dotyczacej naruszenia.

23. Skarzacy twierdzil równiez, ze gatunki, o których wspominal w skargach dotyczacych naruszenia, sa zagrozone. Jego sprawa byla zatem pilna i wymagala niezwlocznego podjecia dzialan.

24. W swoich uwagach przekazanych Rzecznikowi Praw Obywatelskich w dniu 17 maja 2013 r. skarzacy ustosunkowal sie do odpowiedzi Komisji z dnia 15 maja 2013 r.W odpowiedzi tej Komisja odniosla sie do pierwszej skargi dotyczacej naruszenia. Skarzacy podkreslil jednak, ze pismo Komisji dotyczylo kwestii – i regionu – pozostajacych bez zwiazku z jego skargami dotyczacymi naruszenia. Odnoszono sie w nim do skargi dotyczacej retencji wody w rejonie budowanej autostrady w okolicy Gorzowa Wielkopolskiego (zachodnia granica Polski – z Niemcami), przy czym stwierdzono, ze skarga skarzacego do Komisji dotyczy nieprzestrzegania dyrektywy ptasiej i dyrektywy siedliskowej. W nastepstwie pisma z dnia 15 maja 2013 r. skarzacy stwierdzil, ze rozpatrujac jego skargi, Komisja dopuscila sie powaznego zaniedbania. Po pierwsze Komisja ustosunkowala sie wylacznie do jednej skargi. Po drugie odniesienie to bylo z gruntu niewlasciwe i wskazywalo, ze Komisja jego skarg nawet nie przeczytala. Obie jego skargi dotyczyly poludniowo-wschodniego obszaru Polski obejmujacego rejony w poblizu granicy polsko-slowackiej, natomiast Komisja odniosla sie do projektu usytuowanego w poludniowo-zachodniej Polsce, przy granicy z Niemcami.

25. W opinii zlozonej 16 sierpnia 2013 r. w sprawie skargi skarzacego do Rzecznika Praw Obywatelskich Komisja zaznaczyla, ze pierwsza skarge dotyczaca naruszenia rozpatrzyla Dyrekcja Generalna ds. Polityki Regionalnej i Miejskiej, natomiast druga – Dyrekcja Generalna ds. Rolnictwa i Rozwoju Obszarów Wiejskich. Jezeli chodzi o pierwsza skarge dotyczaca naruszenia, Komisja stwierdzila, ze otrzymala ja dopiero w dniu 1 pazdziernika 2012 r. (nawet jesli opatrzono ja data 22 sierpnia 2012 r.), zatem termin jej rozpatrzenia uplywa w dniu 2 pazdziernika 2013 r. Druga skarga dotyczaca naruszenia wplynela w dniu 29 listopada 2012 r. i z tego wzgledu termin jej rozpatrzenia uplywa w dniu 29 listopada 2013 r.

26. Komisja wyjasnila, ze jej pismo z dnia 15 maja 2013 r.[6] odnosilo sie wylacznie do pierwszej skargi dotyczacej naruszenia, gdyz sporzadzila je Dyrekcja Generalna ds. Polityki Regionalnej i Miejskiej odpowiedzialna za te skarge. Pismo nie odnosilo sie do drugiej skargi dotyczacej naruszenia, gdyz jej rozpatrzenie lezy w gestii Dyrekcji Generalnej ds. Rolnictwa i Rozwoju Obszarów Wiejskich.

27. Komisja przyznala, ze w swoim pismie z dnia 15 maja 2013 r. zawarla bledny opis prac. Tytul innego projektu (transport drogowy) zostal nadany z uwagi na blad w transkrypcji. Komisja przeprosila za te pomylke. Stwierdzila równiez, ze Dyrekcja Generalna ds. Polityki Regionalnej i Miejskiej pracuje obecnie nad naprawieniem tego bledu i ze przekaze ona skarzacemu odpowiedz odnoszaca sie do wlasciwego projektu.

28. Komisja stwierdzila równiez, ze „postara sie” odpowiedziec skarzacemu w kwestii rzeczywistego przedmiotu jego skarg z zachowaniem terminów uplywajacych odpowiednio w dniu 2 pazdziernika 2013 r. i 29 listopada 2013 r.

29. Komisja wyjasnila takze, ze pierwsza skarga dotyczaca naruszenia rzeczywiscie opatrzona byla data 22 sierpnia 2012 r., jednak stempel urzedu pocztowego wskazuje date wyslania 27 wrzesnia, a Komisja otrzymala ja w dniu 1 pazdziernika 2012 r. Skarge zarejestrowano w dniu 2 pazdziernika 2012 r., natomiast potwierdzenie odbioru wyslano w dniu 18 pazdziernika 2012 r., czyli po 12 dniach.

30. Komisja stwierdzila, ze druga skarga dotyczaca naruszenia jest obecnie rozpatrywana i ze moze wymagac zwrócenia sie do Polski o przekazanie informacji za posrednictwem aplikacji EU Pilot.

31. W dniu 27 sierpnia 2013 r. Komisja (Dyrekcja Generalna ds. Polityki Regionalnej i Miejskiej) zwrócila sie do skarzacego osobnym pismem w sprawie pierwszej skargi dotyczacej naruszenia. Komisja uznala, ze skarga dotyczy retencji wody, projektów agroturystycznych i innych projektów, które moga wplywac na gospodarstwo rolne skarzacego oraz na srodowisko w regionie gospodarstwa skarzacego . Komisja stwierdzila, ze zwrócila sie do polskich wladz zarzadzajacych wlasciwym programem operacyjnym o udzielenie wyjasnien w celu zbadania, czy prawo UE jest przestrzegane. Na zakonczenie Komisja zapewnila, ze bedzie informowala skarzacego o postepie w rozpatrywaniu jego sprawy.

32. W dniu 6 wrzesnia 2013 r. skarzacy przekazal Rzecznikowi Praw Obywatelskich swoje uwagi odnoszace sie do opinii Komisji i jej pisma z dnia 27 sierpnia 2013 r. Skarzacy przyjal wyjasnienie Komisji odnosnie do daty zarejestrowania pierwszej skargi dotyczacej naruszenia. Stwierdzil on, ze musial zlozyc pierwsza skarge dotyczaca naruszenia za posrednictwem delegatury Komisji Europejskiej w Polsce, gdyz problemy techniczne uniemozliwily mu zlozenie skargi za posrednictwem internetu. Jezeli jednak chodzi o druga skarge, Komisja przeslala mu potwierdzenie odbioru z opóznieniem. Przeslala je dopiero w dniu 29 stycznia 2013 r., przy czym skarzacy zlozyl skarge w dniu 29 listopada 2012 r.

33. W kolejnym pismie przeslanym bezposrednio do skarzacego, z dnia 28 pazdziernika 2013 r., Komisja (Dyrekcja Generalna ds. Rolnictwa i Rozwoju Obszarów Wiejskich) odniosla sie do jego drugiej skargi dotyczacej naruszenia. Komisja poinformowala skarzacego, ze podjela decyzje o rozpatrzeniu jego sprawy w ramach projektu EU Pilot i zwrócila sie do polskich wladz o zlozenie wyjasnien. Ponadto Komisja przekazala skarzacemu standardowe informacje dotyczace procedury EU Pilot. Komisja wyjasnila, ze dane panstwo czlonkowskie musi odpowiedziec Komisji najpózniej w terminie dziesieciu tygodni oraz ze Komisja bedzie miala wówczas kolejnych dziesiec tygodni na analize otrzymanej odpowiedzi. Po zakonczeniu tej procedury Komisja poinformuje skarzacego o swoich wnioskach. Komisja stwierdzila równiez, ze w przypadkach, gdy skarzacy uznaja, ze dochodzi do naruszenia ich praw z uwagi na rzekome nieprzestrzeganie prawa UE przez wlasciwe panstwa czlonkowskie, moga oni dochodzic zadoscuczynienia na szczeblu krajowym oraz ze tylko sady krajowe moga decydowac o tym, czy skarzacy maja prawo do uzyskania odszkodowania.

34. W swoich uwagach do przytoczonej powyzej odpowiedzi skarzacy wyrazil zdumienie, ze Komisja zwrócila sie w tej sprawie do wlasciwego panstwa czlonkowskiego dopiero po jedenastu miesiacach od zarejestrowania jego drugiej skargi dotyczacej naruszenia. Skarzacy odniósl tez wrazenie, ze porada Komisji, by rozwazyl wniesienie sprawy do polskich sadów byla niesprawiedliwa i niestosowna, zwazywszy na wysokie koszty sadowe, z jakimi wiazaloby sie dla niego takie dzialanie.

Ocena Rzecznika Praw Obywatelskich

35. Rzecznik Praw Obywatelskich zauwaza, ze w pismie z dnia 15 maja 2013 r. Komisja przeprosila za swoje bledy. Rzecznik Praw Obywatelskich zauwaza takze, ze w toku jej dochodzenia Komisja byla ostatecznie w stanie przekazac skarzacemu wlasciwe informacje na temat statusu dwóch jego skarg dotyczacych naruszenia:, jezeli chodzi o pierwsza skarge dotyczaca naruszenia – w dniu 27 sierpnia 2013 r., natomiast jezeli chodzi o druga ze skarg – w dniu 28 pazdziernika 2013 r. Rzecznik Praw Obywatelskich wyraza jednak zaniepokojenie znaczacymi opóznieniami, z jakimi Komisja przekazala te informacje. Mianowicie, w dniu 13 marca 2013 r. skarzacy zwrócil sie o przekazanie informacji na temat statusu pierwszej skargi dotyczacej naruszenia, jednak stosowna odpowiedz otrzymal dopiero w dniu 27 sierpnia. Jezeli zas chodzi o druga skarge dotyczaca naruszenia jedyna informacja, jaka skarzacy otrzymal przed dniem 28 pazdziernika 2013 r. bylo potwierdzenie odbioru z dnia 29 listopada 2012 r.

36. W swojej odpowiedzi do Rzecznika Praw Obywatelskich z dnia 30 pazdziernika 2013 r. w sprawie innej skargi (1111/2012/AN) Komisja przyznala, ze skarzacy maja prawo otrzymywac informacje dotyczace ich skarg, nawet jesli w ich zakresie nie poczyniono jeszcze zadnego postepu. Z tego powodu Rzecznik Praw Obywatelskich uwaza, ze kontynuowanie dochodzenia w kwestii nieinformowania skarzacego w przedmiotowej sprawie jest bezzasadne.

37. Z drugiej jednak strony Rzecznik Praw Obywatelskich zajmuje stanowisko, ze Komisja moglaby wprowadzic zmiany do standardowych pism, z jakich korzysta, informujac skarzacych w sprawach naruszen o uruchomieniu procedury w ramach projektu EU Pilot. Standardowa porada dotyczaca podjecia kroków prawnych w sadach krajowych jest, co do zasady poprawna, gdyz sady krajowe sa pierwszoplanowymi straznikami prawa UE. Jak jednak skarzacy, polski rolnik, slusznie wskazal, zastosowanie takiego srodka prawdopodobnie byloby kosztowne i nierealne dla wiekszosci zwyklych ludzi. Rzecznik Praw Obywatelskich zacheca zatem Komisje do zmiany standardowych pism przekazywanych w takich przypadkach, tak aby obejmowaly one informacje dotyczace prawa do zlozenia skargi na naruszenia prawa europejskiego przez administracje krajowa do krajowego Rzecznika Praw Obywatelskich lub podobnych organów. Skladanie takich skarg zasadniczo nie pociaga za soba zadnych kosztów dla skarzacego.

38. Rzecznik Praw Obywatelskich zauwaza ponadto, ze w pkt 8 komunikatu Komisji w sprawie stosunków ze skarzacymi w odniesieniu do naruszen prawa UE, zmienionego w 2012 r.[7] przewidziano, ze „Komisja co do zasady bedzie badac skargi tak, aby podjac decyzje o wystosowaniu wezwania do usuniecia uchybienia lub umorzeniu sprawy nie pózniej niz rok od dnia zarejestrowania skargi”. Rzecznik Praw Obywatelskich przyjmuje, ze podany termin jednego roku obejmuje wszystkie kroki administracyjne prowadzace do wniosku, czy nalezy wystosowac formalne wezwanie do usuniecia uchybienia, czy tez umorzyc sprawe, z uwzglednieniem procedury EU Pilot. W odpowiedzi na projekt zalecenia Rzecznika Praw Obywatelskich w ramach dochodzenia z wlasnej inicjatywy OI/2/2011/OV z dnia 25 lipca 2012 r. Komisja zdaje sie przyjmowac podobny poglad[8].

39. W przedmiotowej sprawie oczywiste jest jednak, ze Komisja nie jest w stanie dotrzymac narzuconego sobie[9] terminu jednego roku, z uwagi na to, ze polskie wladze maja dziesiec tygodni na udzielenie odpowiedzi w ramach procedury EU Pilot oraz ze wzgledu na bardzo pózne wszczecie tej procedury. W odniesieniu do pierwszej sprawy dotyczacej naruszenia do polskich wladz zwrócono sie okolo 27 sierpnia 2013 r. (tj. okolo 11 miesiecy po zarejestrowaniu skargi przez Komisje), a jezeli chodzi o druga skarge dotyczaca naruszenia do polskich wladz zwrócono sie okolo 28 pazdziernika 2013 r. (tj. znowu okolo 11 miesiecy po zarejestrowaniu skargi przez Komisje).

40. Komisja ani w bezposredniej korespondencji wymienianej ze skarzacym, ani w opinii przekazanej Rzecznikowi Praw Obywatelskich nie wyjasnila, dlaczego rozpoczela procedure EU Pilot w obu kwestiach dopiero 11 miesiecy po otrzymaniu skarg.

41. Opóznienia te sa tym bardziej godne ubolewania, ze skargi dotyczace naruszenia zlozone przez skarzacego odnosily sie do ochrony srodowiska, a jak sam skarzacy wskazal[10] w swoim e-mailu do Komisji z dnia 13 marca 2013 r., zagrozone byly gatunki chronione.

42. W zwiazku z powyzszym Rzecznik Praw Obywatelskich uznaje, ze Komisja nieslusznie opóznila rozpoczecie procedury EU Pilot, czym uniemozliwila sobie dotrzymanie terminu jednego roku na podjecie decyzji w sprawie zlozonych przez skarzacego skarg dotyczacych naruszenia. Stanowi to przypadek niewlasciwego administrowania. Z uwagi na to, ze nie jest mozliwe naprawienie skutków tak niedopuszczalnego opóznienia ze strony Komisji, Rzecznik Praw Obywatelskich zamknie sprawe z uwaga krytyczna.

C. Wnioski

Na podstawie przeprowadzonego w sprawie skargi dochodzenia, Europejski Rzecznik Praw Obywatelskich powziela nastepujace uwagi krytyczne:

W ujeciu ogólnym, dzialania Komisji dotyczace rozpatrywania pism i skarg skarzacego byly pod wieloma wzgledami niewystarczajace. W szczególnosci, opózniajac rozpoczecie procedury EU Pilot i – w konsekwencji – uniemozliwiajac sobie dotrzymanie terminu jednego roku na podjecie decyzji w sprawie zlozonych przez skarzacego skarg dotyczacych naruszenia, Komisja dopuscila sie niewlasciwego administrowania.

Skarzacy i Komisja zostana poinformowani o niniejszej decyzji.

Dalsze uwagi

Europejski Rzecznik Praw Obywatelskich zacheca Komisje, aby uwzglednila w swoich standardowych pismach informujacych skarzacych o procedurze EU Pilot równiez informacje o mozliwosci skladania skarg dotyczacych naruszen prawa UE przez krajowa administracje do krajowego Rzecznika Praw Obywatelskich lub podobnych organów, których procedury z reguly nie pociagaja za soba zadnych kosztów.

 

Emily O'Reilly

Sporzadzono w Strasburgu dnia 18 grudnia 2013 roku

---

[1] Rozporzadzenie Rady (WE) nr 1083/2006 z dnia 11 czerwca 2006 r. ustanawiajace przepisy ogólne dotyczace Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu Spolecznego oraz Funduszu Spójnosci (Dz.U. L 210 z 31.7.2006, s. 25).

[2] Skladajacy skarge wskazal na art. 2 ust. 2 lit. a), b), d) i e); art. 5 ust. 1, 2 i 3; art. 7 ust. 1 i ust. 2 lit. a) i b); art. 27 lit. a) i c); art. 28 lit b), d), f), i) i k); motywy 2 i 3.

[3] Dz.U. L 143, s. 56.

[4] W art. 2 ust. 4 Statutu Rzecznika Praw Obywatelskich przewidziano, ze zlozenie skargi musi byc poprzedzone odpowiednimi dzialaniami administracyjnymi wobec instytucji i organów, których dotyczy. Ponadto dochodzenie tego roszczenia jest bezcelowe, gdyz skarzacy go nie uzasadnil.

[5] Artykul 258 TFUE stanowi, ze: „Jesli Komisja uzna, ze Panstwo Czlonkowskie uchybilo jednemu z zobowiazan, które na nim ciaza na mocy Traktatów, wydaje ona uzasadniona opinie w tym przedmiocie, po uprzednim umozliwieniu temu Panstwu przedstawienia swych uwag.

Jesli Panstwo to nie zastosuje sie do opinii w terminie okreslonym przez Komisje, moze ona wniesc sprawe do Trybunalu Sprawiedliwosci Unii Europejskiej”.

[6] Zdaniem Komisji jej pismo wplynelo w dniu 13 maja 2013 r., przy czym w rzeczywistosci jest ono opatrzone data 15 maja 2013 r.

[7] Komunikat Komisji do Rady i Parlamentu Europejskiego „Aktualizacja zasad postepowania w stosunkach ze skarzacymi w przedmiocie stosowania prawa unijnego” (COM(2012)0154 final).

[8] http://www.ombudsman.europa.eu/en/cases/correspondence.faces/en/11860/html.bookmark

[9] Zgodnie z zasada Patere legem quam ipse fecisti kazda instytucja musi przestrzegac wlasnych zasad. Zob. analogicznie polaczone sprawy T-79/89 T-84/89, T-85/89, T-86/89, T-89/89, T-91/89, T-92/89, T-94/89, T-96/89, T-98/89, T-102/89 i T-104/89 BASF AG przeciwko Komisji [1992] Rec. II-315, pkt 78.

[10] Translation from Polish: „Dzisiaj widzialem z okna przelatujacego nad rzek a czarnego bociana lecacego w kierunku swojego gniazda (2 pary czarnych bocianów gniazduja od lat na ponad 300 metrowych zalesionych zboczach nad rzek a - znak wiosna tuz tuz.)"